Ścieżka Smart 2 nabór 2023

Pytanie #10243

Link bezpośredni do tego pytania

W modelu finansowym wynagrodzenie kierownika B+R należy uwzględnić w arkuszach „Koszty operacyjne” w kosztach pośrednich wykazanych w pozycji „pozostałe koszty rodzajowe” oraz wpisać w polu Komentarz odpowiednią informację w tym zakresie. Nie należy wykazywać tych kosztów w poszczególnych pozycjach rodzajowych (np. w wynagrodzeniach). Kwotę wynagrodzenia można wpisać łącznie, a w polu „komentarz” wyjaśnić, jakich kosztów będą one dotyczyć (np. koszt wynagrodzenia kierownika projektu). Koszty pośrednie można również rozdzielić proporcjonalnie dla badań przemysłowych i prac rozwojowych, wpisać je w oddzielnych wierszach i wybrać odpowiednią opcję w kolumnie E (Koszty B+R). Można również wpisać je łącznie w jednym wierszu i w kolumnie E wybrać opcję "nie dotyczy". W tym miejscu należy podkreślić, że intensywność wsparcia dla kosztów pośrednich nie wynosi 100% jak wskazano w pytaniu. Jej wysokość jest uzależniono od tego czy koszt pośredni dotyczy prac rozwojowych czy badań przemysłowych. Jeżeli koszt pośredni dotyczy prac rozwojowych przyjmujemy intensywność wsparcia jak dla prac rozwojowych, jeżeli badań przemysłowych intensywność wparcia jak dla badań przemysłowych. Wartość kosztów pośrednich w poszczególnych latach należy obliczyć jako 25% wartości bezpośrednich kosztów prac B+R z wyłączeniem kosztów podwykonawstwa. Koszty pośrednie rozliczane są proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich prac B+R.

Pytanie #10225

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z § 1 ust. 5 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie, Beneficjent zobowiązuje się do wdrożenia wyników prac B+R w okresie wskazanym w Umowie gdy wdrożenie finansowane jest w ramach modułu Wdrożenie innowacji albo nie później niż do 5 lat od zakończenia realizacji modułu B+R. Termin 5 lat należy liczyć od zakończenia realizacji modułu, a nie – jak wskazano w pytaniu – od zakończenia realizacji projektu. Fakt ten jest istotny, ponieważ terminy te nie muszą być tożsame.

W myśl zapisów § 1 ust. 19 pkt 2 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie, PARP może rozwiązać Umowę ze skutkiem natychmiastowym, w przypadku gdy beneficjent nie wdrożył wyników prac B+R lub wdrożył je w innym zakresie. Natomiast zgodnie z § 10 ust. 1 umowy o dofinansowanie, w przypadku rozwiązania Umowy, Beneficjent zwraca wypłacone dofinansowanie w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków na rachunek bankowy Beneficjenta do dnia ich zwrotu.

Zatem brak wdrożenia wyników prac B+R w okresie ustalonym umową o dofinansowanie, skutkował będzie koniecznością zwrotu dofinansowania wraz z odsetkami.

Zarówno w polu "Przewidywana data wdrożenia", jak i w roku docelowym dla wskaźnika "Liczba wdrożonych wyników prac B+R (B+R)" generator umożliwia wybranie 5 roku po zakończeniu okresu realizacji projektu.

Jednocześnie zwracamy uwagę, że w ramach kryterium budżet modułu B+R oceniana jest opłacalność i potencjał do wdrożenia wyników B+R, a praktyka biznesowa wskazuje, że wdrożenie powinno nastąpić jak najszybciej, aby miało uzasadnienie dla rozwoju i podnoszenia poziomu konkurencyjności przedsiębiorstwa.

Dodatkowo zgodnie z § 6 ust. 12 umowy o dofinansowanie, „Beneficjent, w terminie 30 dni od dnia zakończenia wdrożenia wyników prac B+R objętych dofinansowaniem w module B+R zobowiązany jest do złożenia do Instytucji sprawozdania obejmującego w szczególności:

1. informacje na temat wdrożenia prac B+R;
2. informacje o efektach społeczno-gospodarczych Projektu;
3. informacje o sposobach rozpowszechniania wyników prac B+R będących rezultatem Projektu

Wzór sprawozdania określa Instytucja. Sprawozdanie podlega zatwierdzeniu przez Instytucję”.

Pytanie #10223

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z § 2 ust. 7 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie, kwota dotacji warunkowej do zwrotu obliczana jest na podstawie sumy przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji modułu Wdrożenie innowacji w okresie referencyjnym wynoszącym 4 lata. Zatem do wyliczenia wskaźnika R służącego określeniu kwoty dotacji zwrotnej, przyjmuje się przychody rzeczywiście wygenerowane w wyniku realizacji modułu Wdrożenie innowacji. Szczegółowe informacje dotyczące dotacji warunkowej, w tym o poziomie części zwrotnej i części bezzwrotnej, zostały zawarte w § 3a umowy o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Pytanie #10220

Link bezpośredni do tego pytania

Podpisanie umowy warunkowej z podwykonawcą lub członkiem zespołu projektowego nie będzie stanowiło rozpoczęcia realizacji projektu, nawet jeśli koszt ich zadań jest objęty dofinansowaniem. Umowa warunkowa, tj. zawierająca warunek uzależniający czas jej wejścia w życie od zdarzenia przyszłego i niepewnego nie stanowi zaciągnięcia prawnie wiążącego zobowiązania, a tym samym nie stanowi wcześniejszego rozpoczęcia projektu. Jak wskazano w Instrukcji wypełniania wniosku za rozpoczęcie realizacji projektu uznaje się rozpoczęcie prac B+R. Jednocześnie trzeba potwierdzić, że nie są kwalifikowane koszty czynności przygotowawczych, czyli w tym przypadku koszty związane z podpisaniem takiej umowy warunkowej.

Pytanie #10219

Link bezpośredni do tego pytania

Warunki te zostały uregulowane w § 2 ust. 8 - 10 umowy o dofinansowanie. Beneficjent zobowiązany będzie do dostarczenia przed pierwszą wypłatą dofinansowania dokumentów wskazanych w § 2 ust. 8 - 9 umowy.

Pytanie #10212

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie Beneficjent zobowiązuje się zachować trwałość projektu, o której mowa w art. 65 rozporządzenia ogólnego, tj. przez okres 3 lat od zakończenia realizacji projektu z uwzględnieniem szczegółowych warunków realizacji modułów określonych w załączniku nr 1 do Umowy. Trwałość projektów objętych dofinansowaniem w ramach FENG będzie zatem liczona od momentu zakończenia realizacji ostatniego z modułów objętych wnioskiem o dofinansowanie.

Pytanie #10210

Link bezpośredni do tego pytania

W harmonogramie rzeczowo-finansowym, w module B+R, wszystkie koszty pośrednie należy ująć w jednej pozycji (jedna kwota) w zadaniu dotyczącym wyłącznie kosztów pośrednich. Dla kosztów pośrednich proszę utworzyć zadanie pt. „Koszty pośrednie” i wszystkie koszty pośrednie ująć w jednej pozycji w tym zadaniu. Koszty pośrednie będą rozliczane proporcjonalnie do zatwierdzonych bezpośrednich kosztów prac B+R. Sposób wyliczenia wartości kosztów pośrednich oraz ich dofinansowania został wskazany w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie (str. 55-56).

Pytanie #10209

Link bezpośredni do tego pytania

Co do zasady podwykonawca może zostać wybrany po złożeniu wniosku o dofinansowanie. Z zastrzeżeniem, że w przypadku gdy, prace B+R powierzone podwykonawcy są krytyczne dla osiągnięcia celu modułu B+R, wybór podwykonawcy musi zakończyć się przed złożeniem wniosku. Wnioskodawca musi posiadać umowę warunkową z podwykonawcą. (…)”. Jednocześnie wybrani podwykonawcy muszą zapewnić osiągnięcie wszystkich kamieni milowych, do których rezultaty ich prac będą niezbędne. Zatem nie możemy rozgraniczyć tego przypadku tylko w zakresie realizacji pierwszego kamienia milowego.

Pytanie #10204

Link bezpośredni do tego pytania

Tak, przy czym zasady wypłaty środków w module Wdrożenie Innowacji przy jednoczesnym realizowaniu modułu B+R zostały szczegółowo opisane we wzorze umowy o dofinansowanie oraz w Szczegółowych warunkach realizacji każdego z modułów.

Pytanie #10189

Link bezpośredni do tego pytania

Wnioskodawca jest zobowiązany do zapewnienia, iż nabywca praw do wyników/licencjobiorca wykorzysta wyniki we własnej działalności gospodarczej. Nabywca/licencjobiorca musi wprowadzić te wyniki badań do swojej działalności gospodarczej najpóźniej w terminie roku od daty zawarcia umowy sprzedaży praw do wyników tychże badań i prac/umowy udzielenia licencji na korzystanie z wyników tychże badań lub prac. Szczegółowe informacje w tym zakresie zawarto § 1 ust. 13 Szczegółowych warunków realizacji modułów - załącznik nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Pytanie #10185

Link bezpośredni do tego pytania

W module Wdrożenie innowacji nie jest możliwe jednoczesne uwzględnienie wdrożenia innowacji będącej wynikiem realizacji modułu B+R (w ramach tego samego projektu) oraz innowacji w oparciu o wyniki prac B+R zrealizowane poza projektem. W takim przypadku należy złożyć dwa oddzielne wnioski o dofinansowanie (pierwszy linearny, a drugi uwzględniający wdrożenie wyników prac B+R opracowanych poza projektem). W ramach modułu B+R nie ma możliwości sfinansowania zakupu nieruchomości oraz robót budowlanych. Nie ma przeszkód by zacząć realizację modułu wdrożeniowego przed zakończeniem realizacji modułu B+R. Przy czym zasady wypłaty środków w module Wdrożenie Innowacji przy jednoczesnym realizowaniu modułu B+R zostały szczegółowo opisane w umowie o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do umowy.

Pytanie #10181

Link bezpośredni do tego pytania

Istnieje możliwość złożenia kilku wniosków w tym samym naborze, przy założeniu, że nie dotyczą tego samego projektu. Model finansowy musi być załącznikiem do każdego ze złożonych wniosków i skonstruowany pod dany projekt. W przypadku złożenia dwóch wniosków w naborze, model finansowy w „projekcie A” powinien uwzględniać dane z „projektu B” jako dane dotyczące działalności prognozowanej poza projektem.

Pytanie #10170

Link bezpośredni do tego pytania

Nie jest wymagane precyzyjne określenie położenia nieruchomości, jeśli Wnioskodawca nie jest jeszcze jej właścicielem oraz jeśli jej zakup nie będzie przedmiotem wniosku o dofinansowanie. W Instrukcji wypełniania wniosku zostały wskazane przykłady działań które nie są uznawane za wcześniejsze rozpoczęcie realizacji projektu w tym zakup gruntów, jeśli ich koszty nie są przedmiotem dofinansowania w ramach składanego wniosku. W innym przypadku zawarcie umowy, listy intencyjne w sprawie zakupu gruntu będą uznane za wcześniejsze rozpoczęcie projektu.

Pytanie #10167

Link bezpośredni do tego pytania

W ramach hali produkcyjnej stanowiącej przedmiot dofinansowania w module Wdrożenie innowacji, dozwolone jest zaprojektowanie części socjalno-biurowej, przy czym należy mieć na uwadze, że taki wydatek (w tym planowaną proporcję dotyczącą pomieszczeń produkcyjnych i nieprodukcyjnych) wnioskodawca będzie musiał szczegółowo uzasadnić wykazując, że jest on racjonalny i uzasadniony z punktu widzenia zakresu i celu danego modułu oraz zaplanowanych przez wnioskodawcę działań. Możliwe jest również kwalifikowanie do wsparcia kosztów części budynku dotyczącego jedynie realizacji modułu Wdrożenie innowacji.

Pytanie #10164

Link bezpośredni do tego pytania

Koszt audytu zewnętrznego projektu można uwzględnić w punkcie 3.3.2 Usługi zewnętrzne (podwykonawstwo) tj. jako koszt związany z kosztem doradztwa i równorzędnych usług wykorzystywanych wyłącznie na potrzeby projektu badawczo-rozwojowego lub jeśli są niezbędne do realizacji modułu ale nie dotyczą bezpośrednio prac B+R w kategorii 3.3.8 Usługi zewnętrzne (koszty operacyjne) literze a) pomocniczych usług obcych, które są niezbędne do realizacji projektu, ale nie wpisują się w definicję innych kategorii. W tym miejscu należy wskazać, że wydatek taki musi być niezbędny z punktu widzenia działań przewidzianych do realizacji w ramach modułu. W ścieżce SMART nie wskazano obowiązku przeprowadzenia audytu zewnętrznego.

Pytanie #10159

Link bezpośredni do tego pytania

Moduł to część projektu. W projekcie mogą być uwzględnione moduły: B+R, infrastruktura B+R, wdrożenie innowacji, zazielenienie przedsiębiorstw, kompetencje, cyfryzacja, internacjonalizacja.

Pytanie #10158

Link bezpośredni do tego pytania

Jest to forma wsparcia finansowego, która składa się z części bezzwrotnej i zwrotnej. Dotacja warunkowa wypłacana jest w module Wdrożenie Innowacji. Szczegółowe informacje o warunkach zwrotu dotacji warunkowej zawarte są w § 3a umowy o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do tejże umowy, której wzór jest udostępniony w zakładce „Dokumenty”.

W przypadku dużych przedsiębiorstw część bezzwrotna wynosi 30%, część zwrotna: 70%;
w przypadku średnich przedsiębiorstw część bezzwrotna wynosi 40%, część zwrotna: 60%;
w przypadku mikro i małych przedsiębiorstw część bezzwrotna wynosi 50%, część zwrotna: 50%.
Z części zwrotnej beneficjent musi rozliczyć się po 4 latach od dnia zakończenia projektu. Dotacja zwrotna podlega pełnemu lub częściowemu zwrotowi, zgodnie z warunkami określonymi w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Pytanie #10156

Link bezpośredni do tego pytania

Potencjał innowacji do stworzenia nowego rynku należy rozumieć w taki sposób, w jaki to pojęcie jest przedstawione w Oslo Manual 2018.

W Podręczniku wskazano, w jaki sposób kategoryzuje się innowacje według waloru nowości:

„3.3.2. Typy innowacji według waloru nowości i skutków

3.56. Podstawowym wymogiem dla innowacji jest to, że musi ona znacząco różnić się od dotychczasowych produktów lub procesów biznesowych przedsiębiorstwa. Ponieważ „znacząco odmienny” jest kwestią subiektywną i może mieć inne znaczenie w zależności od możliwości i kontekstu działania przedsiębiorstwa, przy interpretacji i porównywaniu statystyk dotyczących innowacji warto skorzystać z dodatkowych danych na temat znaczenia innowacji pod względem waloru nowości lub skutków gospodarczych.  (…).

3.57. Pierwszym i najczęściej stosowanym podejściem jest określenie waloru nowości innowacji danego przedsiębiorstwa (lub przynajmniej jednej z tych innowacji) w porównaniu z aktualną sytuacją na rynku lub w branży, w której działa dane przedsiębiorstwo. Przedsiębiorstwo może obsługiwać jeden rynek (jeśli oferuje tylko jeden rodzaj produktu) lub kilka rynków (jeśli oferuje różne rodzaje produktów). Rynek może być ograniczony geograficznie (jeśli przedsiębiorstwo obsługuje klientów tylko w określonych regionach) lub może być globalny. (…).

3.62. Druga opcja dotycząca możliwości przekształcenia (lub stworzenia) rynku przez daną innowację może być potencjalnym wskaźnikiem występowania innowacji radykalnej lub
 przełomowej. Uważa się, że radykalne innowacje przekształcają status quo, natomiast innowacje przełomowe wywodzą się z prostych zastosowań na rynku niszowym, a następnie
 rozprzestrzeniają się w drodze dyfuzji na całym rynku, ostatecznie wypierając dobrze na nim osadzonych konkurentów. (…) Wprawdzie może się zdarzyć, że menedżerowie będą w stanie oszacować potencjał danej innowacji do przekształcenia rynku, to jednak innowacje radykalne i przełomowe są zwykle bardzo rzadkie (…).”.

Podsumowując informacje przedstawione w Oslo Manual 2018, należy  zwrócić uwagę na następujące kwestie, które są istotne w identyfikacji innowacji mających potencjał do kreowania nowych rynków lub transformacji istniejących rynków:

• zasadniczo innowacje posiadające potencjał do transformacji rynku oraz do kreowania nowego rynku występują rzadko, a więc wnioskodawcy muszą przedstawić konkretne argumenty, które pozwolą ekspertom na uznanie planowanych do uzyskanie innowacji jako posiadających wskazany potencjał;
• innowacje mające potencjał do transformacji rynku występują częściej, niż innowacje, które tworzą nowy rynek;
• ocena, czy innowacja ma potencjał do transformacji rynku lub wykreowania nowego rynku będzie stricte ekspercka, oparta na wiedzy ekspertów dotyczącej określonego rynku, a także czynników wpływających na jego transformację. 

Powszechnie uznaje się, że przykładem innowacji tworzącej nowy rynek, było opracowanie pierwszych samochodów i wdrożenie ich do masowej produkcji. Natomiast innowacje, które spowodowały transformację tego rynku, to np. napęd hybrydowy, czy też rozwiązania umożliwiające autonomiczne poruszanie się samochodów. Innowacje procesowe również mogą powodować kreowanie lub prowadzić do transformacji rynku. Przykłady takich innowacji procesowych występują np. w sektorze wytwarzania i magazynowania wodoru, dzięki czemu możliwe jest wykorzystywanie go do napędzania samochodów, co ma wpływ na transformację rynków - auto, paliw, itd.

Pytanie #10154

Link bezpośredni do tego pytania

Należy przez to rozumieć finansowe rozliczenie wniosku o płatność końcową, rozumiane jako dzień ostatniego przelewu na rachunek bankowy Beneficjenta – w przypadku, gdy w ramach rozliczenia wniosku o płatność końcową Beneficjentowi przekazywane są środki lub jako dzień zatwierdzenia wniosku o płatność końcową – w pozostałych przypadkach.

Pytanie #10149

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027 wydatki na zakup gruntu czy nieruchomości mogą być poniesione najwcześniej dzień po złożeniu wniosku. Zatem jeśli Wnioskodawca wskaże, że koszty gruntu są objęte dofinansowaniem, a sam grunt został nabyty przed złożeniem wniosku będzie miało miejsce wcześniejsze rozpoczęcie projektu. Umowa przedwstępna stanowi zaciągnięcie zobowiązania, więc jeżeli grunt zostanie zaliczkowany na podstawie umowy przedwstępnej zawartej przed złożeniem lub w dniu złożenia wniosku o dofinansowanie, a jednocześnie ujęty w kosztach projektu, to projekt zostanie uznany za wcześniej rozpoczęty – czyli nie będzie pozytywnie spełnione kryterium – Efekt zachęty dla całego projektu.

Pytanie #10146

Link bezpośredni do tego pytania

Aktualizacja odpowiedzi 25.04.24.

Jedynym obligatoryjnym załącznikiem do wniosku o dofinansowanie jest Model finansowy. Dodatkowo w przypadku realizacji modułu B+R wnioskodawca może (fakultatywnie) załączyć plik graficzny uzupełniający opis metody badawczej.

W celu wykazania źródeł finansowania projektu wnioskodawca nie załącza żadnych dodatkowych dokumentów (oprócz wypełnionego Modelu finansowego). Sposób finansowania projektu należy przedstawić w arkuszu „Finansowanie” w Modelu finansowym. W polu „Komentarz” w tym arkuszu należy przedstawić opis źródeł finansowania (np. salda lokat bankowych wnioskodawcy, opis promesy kredytowej ze wskazaniem głównych informacji z nią związanych, opis potencjalnego pożyczkodawcy i jego potencjału do udzielenia pożyczki, informacji dotyczących zawartych już kredytów/pożyczek lub stanu ich wykorzystania, które będą przeznaczone na finansowanie projektu). Rekomendujemy, żeby informacje przedstawiane w polach Komentarz w Modelu finansowym były jak najbardziej szczegółowe i wyczerpujące, gdyż stanowią one dopełnienie wartości liczbowych przedstawionych w Modelu.

Zwracamy uwagę, że zgodnie z § 2 ust. 9 umowy o dofinansowanie, Beneficjent zobowiązuje się do dostarczenia przed pierwszą wypłatą dofinansowania dokumentów wynikających z procesu oceny. W przypadku finansowania wkładu własnego środkami zewnętrznymi np. kredytem czy pożyczką będą to umowa kredytu lub pożyczki.

Jedynym obligatoryjnym załącznikiem do wniosku jest Model finansowy. W przypadku jeżeli projekt będzie finansowany również z zewnętrznych źródeł, a w trakcie oceny projektu oceniający będą mieli wątpliwości, co do możliwości uzyskania deklarowanego zewnętrznego źródła finansowania, będą mogli wezwać wnioskodawcę do złożenia wyjaśnień lub załączenia dodatkowych dokumentów z tym związanych (np. promesy kredytowej, umowy pożyczki). Z kolei zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 9 umowy o dofinansowanie, Beneficjent zobowiązuje się do dostarczenia przed pierwszą wypłatą dofinansowania dokumentów wynikających z procesu oceny. W przypadku finansowania wkładu własnego środkami zewnętrznymi np. kredytem czy pożyczką będą to umowa kredytu lub pożyczki.

Pytanie #10145

Link bezpośredni do tego pytania

Beneficjent powinien posiadać wyniki prowadzonych prac B+R zgodne z ustalonym planem badawczym. Postępy z realizacji prac B+R będą przedstawiane przez beneficjentów w części opisowej i sprawozdawczej wniosków o płatność. Na wezwanie PARP, beneficjent będzie zobowiązany do dostarczenia dokumentów potwierdzających osiągnięcie zaplanowanych kamieni milowych prac B+R, czy też wskaźników.

Pytanie #10144

Link bezpośredni do tego pytania

Beneficjent powinien posiadać wyniki prowadzonych prac B+R zgodne z ustalonym planem badawczym. Postępy z realizacji prac B+R będą przedstawiane przez beneficjentów w części opisowej i sprawozdawczej wniosków o płatność. Na wezwanie PARP, beneficjent będzie zobowiązany do dostarczenia dokumentów potwierdzających osiągnięcie zaplanowanych kamieni milowych prac B+R, czy też wskaźników.

Pytanie #10142

Link bezpośredni do tego pytania

Wydatki związane z cyfryzacją nie muszą być związane wyłącznie z modułem obligatoryjnym jeżeli nie zostały przewidziane w module obligatoryjnym. Należy wskazać, że zaplanowane wydatki muszą być racjonalne i uzasadnione z punktu widzenia zakresu i celu modułu oraz zaplanowanych przez Wnioskodawcę działań. Zatem jeżeli wydatki związane z nabyciem oprogramowania będą ujęte w module Cyfryzacja nie muszą mieć bezpośredniego związku z przedmiotem modułu obligatoryjnego. Należy podkreślić, że w ramach modułu Cyfryzacja wsparcie przeznaczone jest na finansowanie inwestycji związanych z zastosowaniem rozwiązań cyfrowych w przedsiębiorstwie, których celem jest transformacja cyfrowa działalności produkcyjnej, usługowej, modelu biznesowego, procesów oraz zapewnienia cyberbezpieczeństwa. Innowacja produktowa lub innowacja w procesie biznesowym – zaplanowana w tym module - musi być innowacyjna co najmniej na poziomie przedsiębiorstwa. W analizowanym przypadku wnioskodawca planowane do zakupu oprogramowanie może zaplanować w module Cyfryzacja w kategorii wartości niematerialne i prawne (pkt 6.3.5 przewodnika), przy czym należy pamiętać, że w każdym przypadku inwestycja w module Cyfryzacja musi spełniać jedną z czterech dopuszczalnych form tzw. inwestycji początkowej o której mowa w art. 2  pkt 49 lit a Rozporządzenia KE nr 651/2014 . szczegółowe informacje na ten temat znajdują się również w Instrukcji wypełniania wniosku w części dotyczącej modułu Cyfryzacja i sekcji pt. pomoc publiczna w module cyfryzacja. Natomiast w module Wdrożenie innowacji można zaplanować wydatki związane z nabyciem oprogramowania – jednakże tylko w zakresie w jakim będzie ono niezbędne do wdrożenia innowacji w tym module.

Pytanie #10141

Link bezpośredni do tego pytania

Na wstępie zaznaczyć należy, że okres trwałości projektu (3-letni w przypadku MŚP) nie jest związany z modułem B+R. Natomiast warunki wdrożenia wyników modułu B+R przez nabywcę licencji/praw własności zostały wskazane w załączniku nr 1 do Umowy o dofinansowanie „Szczegółowe warunki realizacji modułów”, zgodnie z którym:

• (§ 1 ust. 5) Beneficjent zobowiązuje się do wdrożenia wyników prac B+R w okresie wskazanym w Umowie (w przypadku, gdy wdrożenie finansowane jest w ramach modułu Wdrożenie innowacji) albo nie później niż do 5 lat od zakończenia realizacji modułu B+R.
• (§ 1 ust. 13) wskazano jakie elementy powinna zawierać Umowa sprzedaży praw do wyników prac B+R lub udzielenia licencji na korzystanie z tychże wyników. W § 1 ust. 13 pkt 4 wskazano, iż należy w tym dokumencie zadeklarować termin, w jakim ma nastąpić wprowadzenie tych wyników do działalności gospodarczej nabywcy/licencjobiorcy. Natomiast w punkcie 5 wskazano na konieczność złożenia oświadczenia przez nabywcę/licencjobiorcę dotyczącego wprowadzeniu tych wyników do swojej działalności gospodarczej najpóźniej w terminie roku od daty zawarcia umowy sprzedaży praw do wyników tychże badań i prac/umowy udzielenia licencji na korzystanie z wyników tychże badań lub prac.
• (§ 1 ust. 19) wskazano okoliczności, w których PARP może wstrzymać wypłatę dofinansowania albo rozwiązać Umowę ze skutkiem natychmiastowym. W pkt 4 wskazano: Instytucja powzięła informacje, że nabywca/licencjobiorca wyników prac B+R powstałych w ramach modułu nie wdrożył ich do własnej działalności gospodarczej poprzez rozpoczęcie produkcji lub świadczenia usług na bazie tych wyników, w terminie wyznaczonym w umowie sprzedaży prawa do wyników prac B+R/udzielenia licencji zawartej z beneficjentem lub w przypadku umowy sprzedaży praw do wyników prac B+R odsprzedał te wyniki podmiotowi trzeciemu.

W związku z powyższym sankcji związanych z brakiem wdrożenia wyników prac B+R w terminie 5 lat od zakończenia modułu B+R, nie należy wiązać z okresem trwałości projektu lecz z obowiązkami wynikającymi z umowy o dofinansowanie.

Pytanie #10138

Link bezpośredni do tego pytania

Eksperymentalne prace rozwojowe mogą obejmować opracowanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy z konieczności jest produktem końcowym do wykorzystania do celów komercyjnych, a jego produkcja jest zbyt kosztowna, aby służył on jedynie do demonstracji i walidacji. Prototyp może podlegać sprzedaży, przy czym -  nabywcą prototypu powinien być nabywca wyników prac B+R.

Pytanie #10126

Link bezpośredni do tego pytania

O dofinansowanie projektów w ramach naboru mogą ubiegać się mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014, które prowadzą działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzoną wpisem do odpowiedniego rejestru.

Pytanie #10125

Link bezpośredni do tego pytania

Umowa dotycząca zewnętrznego finansowania (np. umowa pożyczki z inwestorem) powinna być przedstawiona najpóźniej na etapie zawierania umowy o dofinansowanie. W przeciwnym razie beneficjent – zgodnie z § 2 ust. 9 umowy o dofinansowanie – zobowiązany będzie do dostarczenia umowy zewnętrznego finansowania projektu przed pierwszą wypłatą dofinansowania. Natomiast jeśli inwestor jest zdecydowany finansować projekt przed złożeniem wniosku o dofinansowanie i podpiszę umowę pożyczki lub inną, może to być ocenione na korzyść Wnioskodawcy w zakresie spełnienia kryterium „zdolność wnioskodawcy do finansowej realizacji projektu”.

Pytanie #10124

Link bezpośredni do tego pytania

Umowa z inwestorem może zostać podpisana przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. Może to być również umowa warunkowa, uzależniająca swoje obowiązywanie od określonych warunków (np. informacji o pozytywnej ocenie wniosku).

Pytanie #10120

Link bezpośredni do tego pytania

Kluczowe dla udzielenia odpowiedzi jest ustalenie, jak wydatki związane z wyjazdami są wpisane i uzasadnione w harmonogramie rzeczowo-finansowym projektu. Jeśli są to 2 niezależne wyjazdy: 1 – udział w targach, 2 – udział w misji wyjazdowej, wówczas stawka powinna być zaplanowana 2 razy. Każdy wyjazd powinien być osobno rozliczony: 1 wyjazd = 1 wskaźnik = 1 rozliczenie wskaźnika, także w sytuacji, gdy obydwa wyjazdy są realizowane przez tego samego pracownika i w następujących po sobie terminach.

Przy czym zgodnie z § 6 ust. 6 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie „Szczegółowe warunki realizacji modułów” wskaźnikiem rozliczającym stawkę jednostkową jest: „Zrealizowany wyjazd służbowy na 1 pracownika”.

Pytanie #10118

Link bezpośredni do tego pytania

Projekt może składać się maksymalnie z siedmiu różnych modułów. Wniosek o dofinansowanie może dotyczyć działań połączonych (tzw. projekty linearne), gdzie np. wdrożenie wyników prac badawczo-rozwojowych jest kontynuacją zaplanowanych we wniosku działań badawczo-rozwojowych, lub może dotyczyć różnych niepowiązanych ze sobą bezpośrednio przedsięwzięć tj. prac badawczo-rozwojowych oraz wdrożenia wyników innych (zrealizowanych wcześniej i już zakończonych) prac badawczo rozwojowych (tzw. projekty nielinearne). Zatem realizacja danego modułu nie musi być uzależniona od realizacji innego modułu. Projekt linearny może również oznaczać powiązania logiczne między modułami obowiązkowymi i fakultatywnymi (np. internacjonalizację produktów, które zostały wprowadzone na rynek w module „wdrożenie innowacji”). Przy czym działania zaplanowane w module Kompetencje muszą wspierać realizację zadań w pozostałych modułach projektu. Jeżeli projekt jest linearny należy wskazać powiązanie pomiędzy modułami, jeżeli jest nielinearny, należy wskazać jak zadania zaplanowane w modułach wpisują się w strategię przedsiębiorstwa.

Pytanie #10117

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z § 3 ust. 9 lit. g) umowy o dofinansowanie, „Beneficjent, z wyłączeniem wydatków rozliczanych metodami uproszczonymi wskazanych w załączniku nr 1 do Umowy, zobowiązuje się do posiadania dokumentacji związanej z Projektem oraz Umową, w szczególności: przypadku używanego środka trwałego:

• oświadczenia podmiotu zbywającego, że środek trwały nie był współfinansowany ze środków unijnych lub dotacji krajowych,
• oświadczenia Beneficjenta o tym, że cena używanego środka trwałego nie przekracza jego wartości rynkowej określonej na dzień nabycia i jest niższa niż cena podobnego, nowego środka trwałego,
• oświadczenia podmiotu zbywającego określającego zbywcę środka trwałego, miejsce i datę jego zakupu”.
  Używany środek trwały powinien zostać nabyty zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027. W przypadku konieczności stosowania zasady konkurencyjności, o której mowa w podrozdziale 3.2 ww. Wytycznych, przy jednoczesnym dopuszczeniu do zakupu używanych środków trwałych, w zapytaniu ofertowym proponujemy zawrzeć warunek, iż dostawca urządzenia zobowiązany jest do złożenia oświadczeń wymaganych umową o dofinansowanie pod rygorem odpowiedzialności karnej, jak również warto określić minimalny rok produkcji urządzenia. Jeżeli poprzednimi właścicielami urządzenia były podmioty krajowe, na stronie https://sudop.uokik.gov.pl beneficjent może sprawdzić czy udzielana była im pomoc publiczna.               Ponadto proszę wziąć pod uwagę, że uzasadnienia może wymagać fakt zakupu aż 10 letniego urządzenia, która ma zostać nabyte dla celów wdrożenia innowacji na poziomie kraju. W trakcie oceny projektu mogą pojawić się wątpliwości czy 10 letnie urządzenie może w sposób niezakłócony i sprawny brać udział w procesie produkcyjnym przez cały okres trwałości projektu, a jeśli tak, to czy wnioskodawca zabezpieczy w odpowiedni sposób ryzyka możliwych awarii i przestojów takiego urządzenia.

Pytanie #10109

Link bezpośredni do tego pytania

Jedynym obligatoryjnym dokumentem, jaki jest obowiązkowy do dołączenia na etapie składania wniosku o dofinansowanie jest załącznik: model finansowy. Na dzień składania wniosku nie są wymagane żadne dokumenty w formie załączników, natomiast należy we wniosku o dofinansowanie opisać jakie dokumenty są w posiadaniu Wnioskodawcy lub jakie będą potrzebne do realizacji danego przedsięwzięcia oraz jaki jest harmonogram ich pozyskania. Zatem należy uznać, że audyt energetyczny nie jest obowiązkowy, ale jeśli przedsiębiorca posiada taki audyt i z niego wynikają planowane inwestycje, to jest to informacja pomocna w uzasadnieniu możliwości korzystania z pomocy na efektywność energetyczną przewidzianą art. 38 rozporządzenia KE 651/20214, a do takiego uzasadnienia Wnioskodawca jest zobowiązany we wniosku o dofinansowanie – pole: Opis spełnienia warunków koniecznych do uzyskania wybranego rodzaju pomocy na ochronę środowiska wynikających z rozporządzenia KE 651/2014.

Ponadto należy dodać, że pozycja 7.3.23 w Przewodniku kwalifikowalności przewiduje możliwość dofinansowania kosztów już przeprowadzonego audytu ex ante, pod warunkiem, że wydatek został poniesiony nie wcześniej niż 12 m-cy przed złożeniem wniosku oraz że procedura wyboru wykonawcy odbyła się zgodnie z Wytycznymi kwalifikowalności wydatków na lata 2021- 2027.

Pytanie #10106

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” Beneficjent zobowiązuje się zachować trwałość Projektu, o której mowa w art. 65 rozporządzenia ogólnego, tj. przez okres 3 lat od zakończenia realizacji Projektu z uwzględnieniem szczegółowych warunków realizacji modułów określonych w załączniku nr 1 do Umowy (dotyczy projektów przewidujących inwestycje w infrastrukturę i inwestycje produkcyjne w ramach modułów: Infrastruktura B+R, Wdrożenie Innowacji, Zazielenienie przedsiębiorstw, Cyfryzacja).

Pytanie #10104

Link bezpośredni do tego pytania

W przypadku wdrożenia wyników prac B+R uzyskanych poza projektem, okres realizacji modułu Wdrożenie innowacji nie jest ograniczony czasowo, przy czym termin jego zakończenia nie może wykraczać poza 31.12.2029 r. Wnioskodawca samodzielnie decyduje, jaki jest termin realizacji modułu Wdrożenie innowacji.
Natomiast jeżeli wyniki prac B+R opracowane zostaną w module B+R, a następnie wdrażane będą w module Wdrożenie innowacji, wtedy moduł wdrożeniowy musi zakończyć się najpóźniej w terminie 5 lat od zakończenia modułu B+R.
Szczegółowe informacje w zakresie realizacji modułów znajdują się w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Pytanie #10103

Link bezpośredni do tego pytania

Łączna kwota dofinansowania w formie zaliczki nie może przekroczyć 90% całkowitej kwoty dofinansowania Projektu. Natomiast kwota transzy zaliczki nie może przekroczyć 40% całkowitej kwoty dofinansowania Projektu.

Pytanie #10101

Link bezpośredni do tego pytania

Na dzień składania wniosku nie są wymagane żadne dokumenty w formie załączników, natomiast należy we wniosku o dofinansowanie opisać jakie dokumenty są w posiadaniu Wnioskodawcy lub jakie będą potrzebne do realizacji danego przedsięwzięcia oraz jaki jest harmonogram ich pozyskania.

Wszystkie wymagane dokumenty związane z rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia będą wymagane w momencie podpisania umowy o dofinansowanie.

Pytanie #10099

Link bezpośredni do tego pytania

W przypadku modułów B+R, Wdrożenie Innowacji oraz Infrastruktura B+R, innowacja w procesie biznesowym musi dotyczyć funkcji działalności przedsiębiorstwa w zakresie produkcji wyrobów lub usług, czyli dotyczyć procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie.

Natomiast w przypadku modułu Cyfryzacja, innowacja w procesie biznesowym może dotyczyć transformacji cyfrowej wybranej działalności przedsiębiorstwa (nie została ograniczona do konkretnej funkcji działalności).

Pytanie #10098

Link bezpośredni do tego pytania

W opisanym przypadku w celu wykazania stawki podwyższonej amortyzacji w ramach projektu należy w arkuszu "założenia" w komórkach dotyczących stawki amortyzacji dla środków trwałych wskazać stawkę amortyzacji podwyższoną, która będzie dotyczyć tylko urządzeń nabywanych w ramach projektu. Natomiast w arkuszu „Środki trwałe” w danych dotyczących działalności dotychczasowej należy zastosować kalkulację własną (tj. trzeba zmienić formę kalkulacji z modelu na własną). Po takiej zmianie arkusz umożliwi wpisanie amortyzacji dla środków trwałych już posiadanych. Wtedy podwyższona stawka wpisana w arkuszu "założenia" będzie dotyczyć jedynie projektu. Jednocześnie w polu komentarz proszę przedstawić założenia w tym zakresie.

Pytanie #10095

Link bezpośredni do tego pytania

Informacje szczegółowe w tym zakresie zawiera Instrukcja wypełniania wniosku zamieszczona w zakładce „Dokumenty”.

Przez rozpoczęcie realizacji projektu należy rozumieć dzień:

• rozpoczęcia badań przemysłowych lub prac rozwojowych,
• dostawy towaru lub wykonania usługi oraz samego rozpoczęcia świadczenia usługi,
• wpłaty zaliczki lub zadatku na dostawę towaru lub wykonanie usługi
• rozpoczęcia robót budowlanych związanych z inwestycją lub zaciągnięcia pierwszego prawnie wiążącego zobowiązania do zamówienia urządzeń lub innego zobowiązania, które sprawia, że inwestycja staje się nieodwracalna,
  zależnie od tego co nastąpi najpierw.

Działań przygotowawczych, w szczególności:

• studiów wykonalności,
• usług doradczych związanych z przygotowaniem Projektu, w tym analiz przygotowawczych (technicznych, finansowych, ekonomicznych),przygotowania
• dokumentacji związanej z wyborem wykonawcy,
• przeprowadzenia i rozstrzygnięcia procedury wyboru wykonawcy (np. wysłania zapytanie ofertowego, otrzymania oferty od potencjalnych wykonawców, jej oceny),
• podpisania listów intencyjnych,
• zakupu gruntów,
• tłumaczenia przysięgłego dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosku,
• uzyskania zezwoleń/ innych decyzji administracyjnych (w ramach prac przygotowawczych), nie uznaje się za rozpoczęcie realizacji Projektu pod warunkiem, że ich koszty nie są objęte dofinansowaniem. Ponadto podpisanie umowy warunkowej z podwykonawcą lub członkiem zespołu badawczego nie stanowi rozpoczęcia realizacji projektu.

Pytanie #10088

Link bezpośredni do tego pytania

Podczas wyboru rodzaju inwestycji początkowej należy brać pod uwagę cel prac B+R zaplanowanych do realizacji na przewidzianej do nabycia infrastrukturze B+R. Celem modułu nie jest posiadanie infrastruktury B+R przez Wnioskodawcę, a zapewnienie mu narzędzi (infrastruktury B+R) do realizacji prac B+R zaplanowanych w agendzie badawczej. Rodzaj inwestycji początkowej należy ustalać w oparciu o zakładany do osiągniecia finalny efekt tych prac, które zgodnie z definicją Agendy badawczej powinny mieć na celu opracowanie innowacji produktowych lub innowacji w procesie biznesowym dotyczącym funkcji działalności przedsiębiorstwa w zakresie produkcji wyrobów lub usług, na potrzeby wnioskodawcy.

Rodzaj planowanej do realizacji w ramach modułu Infrastruktura B+R inwestycji powinien być określony jako jedna z czterech poniższych form Inwestycji początkowej:

• w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z założeniem nowego zakładu jeżeli dotyczy utworzenia nowego zakładu (nowej jednostki organizacyjnej np. spółki córki) którego celem działania będzie realizacja prac B+R przewidzianych w agendzie badawczej modułu;
• w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane ze zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu, jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi zwiększenie zdolności produkcyjnych istniejącego zakładu, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe;
• w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z dywersyfikacją produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi dywersyfikacja produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe;
• w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi zasadnicza zmiana dotycząca procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe.

Pytanie #10082

Link bezpośredni do tego pytania

Ocena dotycząca weryfikacji, czy plan wprowadzenia rezultatu modułu na rynek jest realistyczny, a sukces ekonomiczny uprawdopodobniony będzie weryfikowana w ramach istoty trzech modułów oddzielnie: B+R, Wdrożenia Innowacji i Infrastruktury B+R oraz dodatkowo w ramach kryterium: Budżet modułu w modułach B+R i Wdrożenie Innowacji. W celu wykazania opłacalności należy nie tylko wypełnić pola opisowe we wniosku o dofinansowanie, ale również wypełnić model finansowy, którego wzór stanowi załącznik nr 5 do Regulaminu Wyboru Projektów.

Pytanie #10079

Link bezpośredni do tego pytania

W przypadku wskaźników dotyczących realizacji zasady zrównoważonego rozwoju nie będzie konieczności ich definiowania oddzielnie dla każdego modułu. Aspekt, czy projekt spełnia zasadę zrównoważonego rozwoju, o której mowa w art. 9 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2021/1060, podlega ocenie w ramach Kryteriów obligatoryjnych wspólnych dla projektu. Powyższe oznacza, że wskaźniki potwierdzające spełnienie tej zasady, tj. realizacja co najmniej dwóch z zasad 6R lub wskaźników określających inne aspekty środowiskowe, należy wskazać we wskaźnikach rezultatu dla całego projektu i mogą one dotyczyć wszystkich modułów łącznie albo wybranych modułów.

Więcej szczegółów w Kryteriach wyboru projektów dostępnych na stronie internetowej PARP w zakładce „Dokumenty” ścieżki SMART.

Pytanie #10076

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z podrozdziałem 3.10 pkt 9 Wytycznych dotyczących wydatków kwalifikowalnych na lata 2021-2027, „Koszty rozliczane uproszczoną metodą rozliczania wydatków są traktowane jak wydatki faktycznie poniesione. Na potrzeby rozliczenia czy kontroli projektu, nie ma obowiązku gromadzenia faktur i innych dokumentów księgowych o równoważnej wartości dowodowej na potwierdzenie poniesienia wydatku w ramach projektu”, co wskazano również w § 3 ust. 21 umowy o dofinansowanie. Oznacza to, że w przypadku kosztów pośrednich nie będą one podlegały kontroli realizacji projektu. Mogą one być kontrolowane przez urzędy skarbowe w toku weryfikacji prawidłowości prowadzenia działalności gospodarczej, w kontekście powszechnie obowiązujących przepisów prawa, w tym ustawy o rachunkowości.

Pytanie #10074

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z zapisami Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie dla Priorytetu 1. „Wsparcie dla przedsiębiorców” w programie FENG, w punkcie zasoby techniczne oraz wartości niematerialne i prawne dotyczące modułu Infrastruktura B+R należy opisać posiadane zasoby techniczne oraz wartości niematerialne i prawne niezbędne do realizacji modułu: środki trwałe, w tym nieruchomości oraz inne. Powyższe oznacza, że w ramach wyposażenia CBR można użyć posiadanych już środków trwałych. PARP nie może jednak wypowiedzieć się, czy nie stanowi naruszenia obowiązku zachowania trwałości wykorzystanie do realizacji projektu z FENG stanowisk badawczych sfinansowanych wcześniej ze środków unijnych. Zasady wykorzystania nabywanych środków trwałych powinny być uregulowane w umowie o dofinansowanie zawartej z instytucją udzielającą pomocy. Należy zweryfikować postanowienia zawartej umowy.

Pytanie #10073

Link bezpośredni do tego pytania

Tak, w module Wdrożenie innowacji można wdrożyć dwa różne innowacyjne rozwiązania, przy czym w takim wypadku oba rozwiązania muszą opierać się o wyniki prac B+R opracowane poza projektem. W module Wdrożenie innowacji nie jest możliwe jednoczesne uwzględnienie wdrożenia innowacji będącej wynikiem realizacji modułu B+R (w ramach tego samego projektu) oraz innowacji w oparciu o wyniki prac B+R zrealizowane poza projektem. W takim wypadku należy złożyć dwa oddzielne wnioski o dofinansowanie (pierwszy linearny, a drugi uwzględniający wdrożenie wyników prac B+R opracowanych poza projektem).

Pytanie #10071

Link bezpośredni do tego pytania

Tak, w ramach kategorii – Usługi zewnętrzne (koszty operacyjne) opisanej w pozycji 3.3.8 Przewodniku kwalifikowalności wydatków dla Priorytetu 1, stanowiącego załącznik nr 2 do Regulaminu Wyboru projektów, który znajduje się na stronie PARP w zakładce „Dokumenty” do ścieżki SMART.

Pytanie #10067

Link bezpośredni do tego pytania

Nie ma możliwości, by w tym samym wniosku o dofinansowanie realizować dwa moduły Wdrożenie Innowacji – tj. wdrożyć wyniki prac z modułu B+R i inne, zrealizowane lub nabyte poza projektem wyniki.

W takiej sytuacji Wnioskodawca (MŚP) powinien złożyć 2 projekty. W ramach jednego zawrzeć moduł B+R oraz moduł Wdrożenie Innowacji, w którym wdroży wyniki prac z modułu B+R (projekt linearny). W ramach drugiego zaplanować tylko moduł Wdrożenie Innowacji, w którym wdroży wyniki prac B+R zrealizowanych lub nabytych poza projektem.

Ponadto należy zwrócić uwagę na zagadnienie wskazane w ostatnim zdaniu pytania – w ramach modułu B+R nie ma możliwości finansowania zakupu środków trwałych tj. urządzeń/maszyn niezbędnych do wykonania produktu w skali pełno przemysłowej. Podobnie ograniczenie dotyczy również urządzeń do budowy prototypu – w ramach modułu B+R możliwe jest dofinansowanie kosztów amortyzacji środków trwałych lub koszty wynajmu/leasingu aparatury i sprzętu niezbędnego do realizacji prac B+R, w tym budowy prototypu.

Pytanie #10066

Link bezpośredni do tego pytania

Tak, pole „Analiza opłacalności” należy wypełnić zarówno w przypadku innowacji produktowej, jak i procesowej.

Pytanie #10064

Link bezpośredni do tego pytania

Infrastruktury powstałej w ramach modułu Infrastruktura B+R nie można wykorzystywać do celów komercyjnych w okresie realizacji projektu oraz do końca okresu trwałości jego rezultatów, który w przypadku mikro, małych i średnich przedsiębiorstw wynosi 3 lata po zakończenia realizacji projektu.

Pytanie #10062

Link bezpośredni do tego pytania

Tak, dokument potwierdzający zewnętrzne finansowanie projektu (np. promesa/umowa kredytowa) może zostać wystawiony z datą po złożeniu wniosku o dofinansowanie. Jednocześnie uprzejmie informuję, że jedynym obligatoryjnym załącznikiem do wniosku jest Model finansowy.

Pytanie #10057

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z Instrukcja do modelu finansowego (str. 6), w polu „ZUS jako % płac” należy wstawić prognozowany poziom obciążeń wynagrodzeń brutto z tytułu składek na rzecz ZUS. Dane te wykorzystywane są przez arkusz do obliczania prognozy kosztów z tytułu ubezpieczeń społecznych i świadczeń na rzecz pracowników. Dalej na stronie 8 ww. instrukcji czytamy: w części dotyczącej kosztów Wynagrodzeń oraz Ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń należy podać podstawowe grupy lub stanowiska pracowników, poziom zatrudnienia w pełnych etatach oraz wysokość wynagrodzenia brutto dla pracownika. Arkusz automatycznie oblicza koszty wynagrodzeń brutto. W części dotyczącej dotychczasowej działalności dopuszcza się wpisywanie poszczególnych pozycji w sposób skumulowany. Zatem należy wpisać wynagrodzenie w kwocie brutto pracownika, natomiast obciążenia pracodawcy związane z wynagrodzeniem zostaną uwzględnione wg stawki wpisanej w polu „ZUS jako % płac”. Model do kosztów B+R dla projektu wyliczy wynagrodzenie brutto wraz z kosztami pracodawcy.

Pytanie #10055

Link bezpośredni do tego pytania

Tak, zgodnie z Instrukcją wypełniania wniosku: przewidywana data wdrożenia wyników modułu nie może być późniejsza niż 5 lat od daty zakończenia realizacji modułu B+R. Powyższy aspekt został również uregulowany § 1 ust. 5 Szczegółowych warunków realizacji modułów - załącznik nr 1 do umowy o dofinansowanie. Należy również zwrócić uwagę, że sprzedaż praw do wyników lub udzielenie licencji na ich wykorzystanie jest dwoma z trzech dopuszczalnych form wdrożenia wyników prac B+R. W pierwszej kolejności należy rozważyć wdrożenie wyników do własnej działalności gospodarczej poprzez rozpoczęcie produkcji wyrobów lub rozpoczęcie świadczenia usług.

Pytanie #10050

Link bezpośredni do tego pytania

Tak jest to możliwe, będzie to wtedy projekt nieliniowy. Niemniej jednak w takim przypadku produkt opracowany w ramach modułu B+R musi zostać wdrożony poza projektem. Nie ma bowiem możliwości w module „Wdrożenie innowacji” wdrożenia jednocześnie produktu opracowanego w ramach modułu B+R oraz stanowiącego wynik prac zrealizowanych poza projektem. Jeżeli zatem Wnioskodawca chce wdrożyć w ramach modułu „Wdrożenie innowacji” zarówno już opracowany produkt poza projektem jak i produkt, który będzie wynikiem prac zrealizowanych w ramach modułu B+R, musi złożyć dwa odrębne wnioski o dofinansowanie dla każdej planowanej do wdrożenia innowacji.

Pytanie #10043

Link bezpośredni do tego pytania

Warunki dotyczące sytuacji, kiedy może nastąpić rezygnacja lub przerwanie realizacji modułu B+R określa wzór umowy o dofinansowanie oraz załącznik nr 1 do umowy.

Pytanie #10042

Link bezpośredni do tego pytania

Nie, żaden z tych parametrów nie jest wymagany.

Pytanie #10040

Link bezpośredni do tego pytania

Na etapie składania wniosku nie są wymagane promesy, jedynym załącznikiem jest model finansowy. Natomiast jeśli eksperci oceniający będą mieli wątpliwości co do zdolności do sfinansowania projektu przez Wnioskodawcę na podstawie informacji zawartych we wniosku oraz w modelu finansowych to mogą w trakcie oceny poprosić o dołączenie wybranych dokumentów (promesy, umowy. itd.).

Pytanie #10035

Link bezpośredni do tego pytania

Dla wskaźnika "Przychody ze sprzedaży nowych lub udoskonalonych produktów/usług (B+R)" w module B+R jako rok docelowy należy wskazać rok poprzedzający rok zakończenia okresu trwałości. Zakładając, że projekt zakończy się w 2024 r. rokiem docelowym dla wskaźnika będzie 2026 r. Jeżeli we wskazanym roku docelowym nie planują Państwo sprzedaży produktów/usług będących efektem modułu B+R, ww. wskaźnik można przyjąć na poziomie 0,00 zł.

Pytanie #10028

Link bezpośredni do tego pytania

Tak, sprzedaż nadwyżki prądu wytworzonego z instalacji PV będzie traktowana jako przychód z projektu.

Pytanie #10026

Link bezpośredni do tego pytania

Zakres planowanych robót i materiałów budowlanych powinien zostać opisany we wniosku o dofinansowanie, w harmonogramie rzeczowo-finansowym. Jeżeli pojawią się wątpliwości lub pytania w trakcie oceny, wnioskodawca zostanie poproszony o wyjaśnienia lub przedstawienie dokumentów potwierdzających informacje zawarte we wniosku o dofinansowanie. Dokumentacja naboru nie precyzuje jakie dokumenty związane z robotami budowlanymi musi posiadać wnioskodawca. W przypadku zakupu budynku w stanie surowym, zasadne jest aby wnioskodawca posiadał co najmniej pozwolenie na budowę, kosztorys planowanych prac i materiałów, projekt budynku.

Pytanie #10023

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z Regulaminem wyboru projektów (RWP) dokumenty potwierdzające zewnętrzne finansowanie projektu (np. umowa kredytowa, umowa pożyczki, umowa leasingowa) dostarczane są do Instytucji przed zawarciem umowy, jeśli możliwość ich dostarczenia wynika z wniosku o dofinansowanie (zob. dokument pt. „Lista dokumentów niezbędnych do zawarcia umowy o dofinansowanie”). Zgodnie z RWP w przypadku braku możliwości dostarczenia tych dokumentów przez wnioskodawcę do dnia zawarcia umowy o dofinansowanie, z wnioskodawcą zostanie zawarta umowa, w której zostaną określone terminy ich dostarczenia, jednak nie później niż przed pierwszą wypłatą dofinansowania w ramach modułu. Zgodnie z § 2 ust. 10 umowy o dofinansowanie, wsparcie dotyczące odpowiedniego modułu zostanie przekazane po dostarczeniu i zaakceptowaniu przez Instytucję ww. dokumentów, o ile dotyczą one jedynie tego modułu. 

Natomiast należy wziąć również pod uwagę, że w ramach oceny kryterium Zdolność do sfinansowania projektu, w przypadku uzasadnionych wątpliwości ekspert oceniający może wezwać w ramach uzupełnień i poprawy wniosku, do przedstawienia promesy lub umowy kredytowej, jeśli taką formę jak kredyt, wnioskodawca przedstawił we wniosku o dofinansowania a przedstawione dane finansowe budzą wątpliwości co do zdolności kredytowej przedsiębiorcy.

Pytanie #10020

Link bezpośredni do tego pytania

Wydatki ponoszone w ramach modułu Zazielenienie przedsiębiorstw muszą być niezbędne i bezpośrednio związane z realizacją działań zaplanowanych w module Zazielenienie. Jeśli wnioskodawca nie założy inaczej, to moc instalacji PV nie musi być związana z zapotrzebowaniem na energię w innych modułach, a energia wytwarzana przez instalację PV może być wykorzystywana na cele całego zakładu.

Pytanie #10016

Link bezpośredni do tego pytania

W module Cyfryzacja możliwa jest realizacja inwestycji, której celem jest transformacja cyfrowa przedsiębiorstw. Jednocześnie w wyniku tej inwestycji musi być wdrożona innowacja produktowa lub innowacja procesowa na poziomie co najmniej przedsiębiorstwa. Zatem inwestycja początkowa w module Cyfryzacja musi być związana (rozpatrywana) z wdrażaną w tym module innowacją produktową lub procesową.

Pytanie #10015

Link bezpośredni do tego pytania

W odniesieniu do wskaźników rezultatu związanych z modułem cyfryzacja informujemy, że w przypadku gdy dany wskaźnik nie będzie występował, zgodnie z wymogami Instrukcji wypełniania wniosku, należy jako wartość docelową wpisać 0. Niemniej jednak wskaźniki rezultatu dotyczące korzyści z ucyfrowienia działalności należy wskazać co najmniej dwa spośród wykazanych poniżej o których mowa w Instrukcji tj.: „Zwiększenie wydajności pracy w przedsiębiorstwie w wyniku cyfryzacji /robotyzacji procesów" czy "Zwiększenie produktywności w przedsiębiorstwie w wyniku cyfryzacji/robotyzacji procesów” czy „Liczba zrobotyzowanych/cyfryzowanych procesów w przedsiębiorstwie [szt.]”.

Pytanie #10014

Link bezpośredni do tego pytania

W przypadku wskaźnika „przychody ze sprzedaży nowych lub udoskonalonych produktów/usług” w module cyfryzacja należy wykazać tylko przychody, które będą efektem działań wdrożonych w module Cyfryzacja. Jeśli takie przychody nie wystąpią jako wartość docelową należy wskazać 0.

Pytanie #10013

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” Beneficjent składa wniosek o rozliczenie dotacji warunkowej wraz z niezbędną dokumentacją w terminie 90 dni po upływie 4 lat od zakończenia realizacji Projektu. Instytucja sprawdza spełnienie warunku zwrotu dotacji w ciągu 30 dni roboczych od złożenia przez Beneficjenta kompletnego i prawidłowego wniosku o rozliczenie dotacji warunkowej. Warunki zwrotu dotacji warunkowej zostały zawarte w § 3a umowy o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Pytanie #10011

Link bezpośredni do tego pytania

Personel B+R mogą stanowić osoby zatrudnione w formie umowy o pracę oraz umów zlecenia. Mogą to być zarówno osoby będące pracownikami beneficjenta na podstawie umów o pracę, z którymi zostały zawarte dodatkowe umowy zlecenia na realizację prac B+R, jak również inne osoby nie zatrudnione na umowę o pracę, które mają zawartą z beneficjentem wyłącznie umowę zlecenie. Właściwą kategorią wydatków w tym przypadku jest kategoria 3.3.1 Personel projektu wskazana w Przewodniku kwalifikowalności wydatków dla priorytetu 1 FENG (załącznik nr 2 do Regulaminu wyboru projektów).

Osoby stanowiące Personel B+R wpisane z imienia i nazwiska we wniosku o dofinansowanie – zarówno zatrudnione na umowę o pracę, jak i na podstawie umowy zlecenie w kategorii 3.3.1 Personel projektu nie muszą być wybierane zgodnie z zasadą konkurencyjności opisaną w Wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027

Osoby nie wskazane we wniosku z imienia i nazwiska, których zatrudnienie planowane jest formie umowie zlecenia muszą zostać wybrane zgodnie z zasadą konkurencyjności opisaną w Wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027

W ramach personelu projektu (pozycja 3.3.1 z Przewodnika kwalifikowalności) nie mogą być uznane za kwalifikowane koszty świadczenia usług B+R w ramach umów B2B, w tym świadczonych przez przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą ani koszty świadczenia usług na podstawie umowy o dzieło. Umowy te powinny być ujmowane w kategorii 3.3.2 Usługi zewnętrzne (podwykonawstwo). W stosunku do takich kosztów, w każdym przypadku należy dokonać wyboru podwykonawcy zgodnie z zasadą konkurencyjności opisaną w Wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027

Pytanie #10008

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” przewiduje się możliwość zmiany wysokości dofinansowania w następujących przypadkach:

• zmiany stawek podatkowych;
• zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę albo wysokości minimalnej stawki godzinowej ustalonych na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę;
• zmiany zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne;
• zmiany ceny towarów i usług związanych z realizacją Projektu; poziom zmiany ceny uprawniający do zmiany wysokości dofinansowania ustala się na 15% w stosunku do poziomu cen tych samych towarów i usług z dnia złożenia wniosku o dofinansowanie. Beneficjent musi wykazać, że nastąpił wzrost cen uprawniający do wzrostu dofinansowania.
  Natomiast w przypadku realizacji projektu w kwotach niższych niż planowane we wniosku o dofinansowanie, wartość dofinansowanie obliczona będzie w oparciu o wartości wydatków zatwierdzone we wnioskach o płatność.

Pytanie #10005

Link bezpośredni do tego pytania

Dokumentacja naboru nie określa sposobu sformalizowania strategii przedsiębiorstwa. Jednakże najlepiej gdyby strategia rozwoju przedsiębiorstwa miała postać dokumentu, który można byłoby okazać na wypadek ewentualnej kontroli.

Pytanie #10004

Link bezpośredni do tego pytania

W przypadku stawek jednostkowych warunkiem rozliczenia wydatków jest wykonanie zadań i osiągnięcie wskaźników produktu, które ich dotyczą. Zakres dokumentów dostarczanych w tej sytuacji przez Beneficjenta został przedstawiony w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie (w ramach poszczególnych modułów).

Natomiast w przypadku rozliczenia wydatków w formie stawki ryczałtowej, które występują tylko w module B+R, ich zatwierdzenie uzależnione jest od:

wykazania wydatków, od których naliczana jest stawka i ich zatwierdzenia przez Instytucję;
sprawdzenia poprawności wyliczenia limitu wydatków objętych stawką ryczałtową;
pozytywnej weryfikacji części sprawozdawczej wniosku o płatność.
Zwracamy uwagę, że wartość wydatków rozliczanych ryczałtem jest bezpośrednio uzależniona od wartości wydatków bezpośrednio z nimi powiązanych. Stawką ryczałtową rozliczane są jedynie koszty pośrednie (ogólne) w module B+R – pozycja 3.3.9 w Przewodniku kwalifikowalności wydatków. Stawka ryczałtowa wynosi do 25% wartości kosztów kwalifikowalnych wykazanych w pozostałych kategoriach kosztów, z wyłączeniem kosztów usług zewnętrznych (podwykonawstwo), w module B+R.

Pytanie #10003

Link bezpośredni do tego pytania

Szczegółowe informacje w zakresie sposobu szacowania konkretnych kategorii kosztów kwalifikowalnych w ramach modułu B+R zostały przedstawione w punkcie 11. HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY MODUŁU B+R w podpunkcie „metoda szacowania” Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie. Wnioskodawca jest zobowiązany przedstawić w dokumentacji aplikacyjnej sposób przeprowadzenia rozeznania rynku oraz wskazać źródła danych, na podstawie których określono kwoty poszczególnych wydatków. Jak również jest zobowiązany wykazać konieczność poniesienia każdego wydatku i jego związek z przedmiotem modułu. Odnosząc się do sposobu szacowania kosztu wykonania prototypu, Wnioskodawca powinien przedstawić sposób szacowania kosztu każdego elementu wchodzącego w skład planowanego do budowy prototypu uwzględnionego w harmonogramie rzeczowo-finansowym modułu B+R zgodnie z wymogami zawartymi w podpunkcie „metody szacowania” w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie.

Pytanie #10000

Link bezpośredni do tego pytania

Wnioskodawcy mogą pomocniczo wykorzystywać Analizę w zakresie instalacji referencyjnych dla OZE i wysokosprawnej kogeneracji dostępną na stronie funduszy europejskich: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/wiadomosci/analiza-w-zakresie-instalacji-referencyjnych-dla-oze-i-wysokosprawnej-kogeneracji-juz-dostepna/ oraz posiłkować się Kalkulatorem dostępnych na stronach NFOŚ.

Pytanie #9999

Link bezpośredni do tego pytania

W przypadku braku jednostki miary na liście rozwijalnej, należy zgłosić konieczność jej dodania poprzez formularz kontaktowy LSI (POMOC → Formularz kontaktowy).

Pytanie #9996

Link bezpośredni do tego pytania

Zgodnie z § 6 ust. 9 umowy o dofinansowanie, Beneficjent zobowiązuje się zachować trwałość Projektu, o której mowa w art. 65 rozporządzenia ogólnego, tj. przez okres 3 lat od zakończenia realizacji Projektu z uwzględnieniem szczegółowych warunków realizacji modułów określonych w załączniku nr 1 do Umowy (dotyczy projektów przewidujących inwestycje w infrastrukturę i inwestycje produkcyjne w ramach modułów: Infrastruktura B+R, Wdrożenie Innowacji, Zazielenienie przedsiębiorstw, Cyfryzacja). Natomiast poprzez „Zakończenie realizacji Projektu” należy rozumieć finansowe rozliczenie wniosku o płatność końcową, rozumiane jako dzień ostatniego przelewu na rachunek bankowy Beneficjenta – w przypadku, gdy w ramach rozliczenia wniosku o płatność końcową Beneficjentowi przekazywane są środki lub jako dzień zatwierdzenia wniosku o płatność końcową – w pozostałych przypadkach.

Pytanie #9995

Link bezpośredni do tego pytania

Tak, należy uśrednić stawki, ewentualnie zrobić średnią ważoną wartością aktywów dla poszczególnych stawek. Sposób uśrednienia oraz rzeczywiste stawki proszę wskazać w polu Komentarz.

Pytanie #9992

Link bezpośredni do tego pytania

Analogicznie jak w przypadku wypełniania rocznego sprawozdania finansowego, koszt wytworzenia produktu powinien być wypełniany zgodnie z zasadami rachunkowości.

Pytanie #9991

Link bezpośredni do tego pytania

Jeżeli wierszy jest zbyt mało, żeby wykazać wszystkie towary/materiały, proszę je pogrupować i wpisać pogrupowane. Sposób grupowania oraz pozycje grupowane proszę przedstawić w polu Komentarz.

Pytanie #9990

Link bezpośredni do tego pytania

Wskaźnik „Miejsca pracy utworzone we wspieranych jednostkach” obejmuje miejsca pracy utworzone w wyniku działalności wspieranej przez moduł i utrzymane przez ponad rok po zakończeniu modułu. 

Pytanie #9989

Link bezpośredni do tego pytania

We wskaźniku „Miejsca pracy utworzone we wspieranych jednostkach” należy uwzględnić osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę oraz umowy zlecenia, wskazując liczbę średnich rocznych ekwiwalentów pełnego czasu pracy.

Pytanie #9988

Link bezpośredni do tego pytania

Nie istnieje zamknięty katalog źródeł finansowania, z których Wnioskodawca planuje sfinansować projekt wliczając w to dofinansowanie. Wnioskodawca ma obowiązek przedstawić i uwiarygodnić zdolność do sfinansowania projektu niezależnie od czasu jego trwania. Przedstawiony montaż finansowy ma zapewnić sprawną i realną pod względem organizacyjnym i finansowym realizację projektu biorąc pod uwagę, że w ramach wypłat dofinansowania możliwe są przede wszystkim refundacje już poniesionych kosztów oraz płatności zaliczkowe w limitach wskazanych w umowie o dofinansowanie.

Pytanie #9981

Link bezpośredni do tego pytania

Szczegółowe informacje jakie należy wskazać w polach zasoby techniczne oraz wartości niematerialne i prawne zawarto w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie. Jednocześnie  doświadczenie zawodowe wykonawców poszczególnych etapów projektu B+R należy opisać we wniosku w punkcie: ZESPÓŁ PROJEKTOWY w podpunkcie: Doświadczenie naukowe i zawodowe.

Pytanie #9935

Link bezpośredni do tego pytania

Podczas wyboru rodzaju inwestycji początkowej należy brać pod uwagę cel prac B+R zaplanowanych do realizacji na przewidzianej do nabycia infrastrukturze B+R. Celem modułu nie jest posiadanie infrastruktury B+R przez Wnioskodawcę a zapewnienie mu narzędzi (infrastruktury B+R) do realizacji prac B+R zaplanowanych w agendzie badawczej. Rodzaj inwestycji początkowej należy ustalać w oparciu o zakładany do osiągniecia finalny efekt tych prac, które zgodnie z definicją Agendy badawczej  powinny mieć na celu opracowanie innowacji produktowych lub innowacji w procesie biznesowym dotyczącym funkcji działalności przedsiębiorstwa w zakresie produkcji wyrobów lub usług, na potrzeby wnioskodawcy.

Rodzaj planowanej do realizacji w ramach modułu Inforastruktura B+R inwestycji powinien być określony jako Inwestycja początkowa:

• w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z założeniem nowego zakładu jeżeli dotyczy utworzenia nowego zakładu (nowej jednostki organizacyjnej np. spółki córki) którego celem działania będzie realizacja prac B+R przewidzianych w agendzie badawczej modułu;
• w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane ze zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu, jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi zwiększenie zdolności produkcyjnych istniejącego zakładu, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe;
• w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane  z dywersyfikacją produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi dywersyfikacja produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe;
• w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi zasadnicza zmiana dotycząca procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe.