Pomiń nawigację

W modelu finansowym wynagrodzenie kierownika B+R należy uwzględnić w arkuszach „Koszty operacyjne” w kosztach pośrednich wykazanych w pozycji „pozostałe koszty rodzajowe” oraz wpisać w polu Komentarz odpowiednią informację w tym zakresie. Nie należy wykazywać tych kosztów w poszczególnych pozycjach rodzajowych (np. w wynagrodzeniach). Kwotę wynagrodzenia można wpisać łącznie, a w polu „komentarz” wyjaśnić, jakich kosztów będą one dotyczyć (np. koszt wynagrodzenia kierownika projektu). Koszty pośrednie można również rozdzielić proporcjonalnie dla badań przemysłowych i prac rozwojowych, wpisać je w oddzielnych wierszach i wybrać odpowiednią opcję w kolumnie E (Koszty B+R). Można również wpisać je łącznie w jednym wierszu i w kolumnie E wybrać opcję "nie dotyczy". W tym miejscu należy podkreślić, że intensywność wsparcia dla kosztów pośrednich nie wynosi 100% jak wskazano w pytaniu. Jej wysokość jest uzależniono od tego czy koszt pośredni dotyczy prac rozwojowych czy badań przemysłowych. Jeżeli koszt pośredni dotyczy prac rozwojowych przyjmujemy intensywność wsparcia jak dla prac rozwojowych, jeżeli badań przemysłowych intensywność wparcia jak dla badań przemysłowych. Wartość kosztów pośrednich w poszczególnych latach należy obliczyć jako 25% wartości bezpośrednich kosztów prac B+R z wyłączeniem kosztów podwykonawstwa. Koszty pośrednie rozliczane są proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich prac B+R.

Zgodnie z § 1 ust. 5 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie, Beneficjent zobowiązuje się do wdrożenia wyników prac B+R w okresie wskazanym w Umowie gdy wdrożenie finansowane jest w ramach modułu Wdrożenie innowacji albo nie później niż do 5 lat od zakończenia realizacji modułu B+R. Termin 5 lat należy liczyć od zakończenia realizacji modułu, a nie – jak wskazano w pytaniu – od zakończenia realizacji projektu. Fakt ten jest istotny, ponieważ terminy te nie muszą być tożsame.

W myśl zapisów § 1 ust. 19 pkt 2 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie, PARP może rozwiązać Umowę ze skutkiem natychmiastowym, w przypadku gdy beneficjent nie wdrożył wyników prac B+R lub wdrożył je w innym zakresie. Natomiast zgodnie z § 10 ust. 1 umowy o dofinansowanie, w przypadku rozwiązania Umowy, Beneficjent zwraca wypłacone dofinansowanie w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków na rachunek bankowy Beneficjenta do dnia ich zwrotu.

Zatem brak wdrożenia wyników prac B+R w okresie ustalonym umową o dofinansowanie, skutkował będzie koniecznością zwrotu dofinansowania wraz z odsetkami.

Zarówno w polu "Przewidywana data wdrożenia", jak i w roku docelowym dla wskaźnika "Liczba wdrożonych wyników prac B+R (B+R)" generator umożliwia wybranie 5 roku po zakończeniu okresu realizacji projektu.

Jednocześnie zwracamy uwagę, że w ramach kryterium budżet modułu B+R oceniana jest opłacalność i potencjał do wdrożenia wyników B+R, a praktyka biznesowa wskazuje, że wdrożenie powinno nastąpić jak najszybciej, aby miało uzasadnienie dla rozwoju i podnoszenia poziomu konkurencyjności przedsiębiorstwa.

Dodatkowo zgodnie z § 6 ust. 12 umowy o dofinansowanie, „Beneficjent, w terminie 30 dni od dnia zakończenia wdrożenia wyników prac B+R objętych dofinansowaniem w module B+R zobowiązany jest do złożenia do Instytucji sprawozdania obejmującego w szczególności:

  1. informacje na temat wdrożenia prac B+R;
  2. informacje o efektach społeczno-gospodarczych Projektu;
  3. informacje o sposobach rozpowszechniania wyników prac B+R będących rezultatem Projektu

Wzór sprawozdania określa Instytucja. Sprawozdanie podlega zatwierdzeniu przez Instytucję”.

Warunki te zostały uregulowane w § 2 ust. 8 - 10 umowy o dofinansowanie. Beneficjent zobowiązany będzie do dostarczenia przed pierwszą wypłatą dofinansowania dokumentów wskazanych w § 2 ust. 8 - 9 umowy.

W harmonogramie rzeczowo-finansowym, w module B+R, wszystkie koszty pośrednie należy ująć w jednej pozycji (jedna kwota) w zadaniu dotyczącym wyłącznie kosztów pośrednich. Dla kosztów pośrednich proszę utworzyć zadanie pt. „Koszty pośrednie” i wszystkie koszty pośrednie ująć w jednej pozycji w tym zadaniu. Koszty pośrednie będą rozliczane proporcjonalnie do zatwierdzonych bezpośrednich kosztów prac B+R. Sposób wyliczenia wartości kosztów pośrednich oraz ich dofinansowania został wskazany w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie (str. 55-56).

W module Wdrożenie innowacji nie jest możliwe jednoczesne uwzględnienie wdrożenia innowacji będącej wynikiem realizacji modułu B+R (w ramach tego samego projektu) oraz innowacji w oparciu o wyniki prac B+R zrealizowane poza projektem. W takim przypadku należy złożyć dwa oddzielne wnioski o dofinansowanie (pierwszy linearny, a drugi uwzględniający wdrożenie wyników prac B+R opracowanych poza projektem). W ramach modułu B+R nie ma możliwości sfinansowania zakupu nieruchomości oraz robót budowlanych. Nie ma przeszkód by zacząć realizację modułu wdrożeniowego przed zakończeniem realizacji modułu B+R. Przy czym zasady wypłaty środków w module Wdrożenie Innowacji przy jednoczesnym realizowaniu modułu B+R zostały szczegółowo opisane w umowie o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do umowy.

Nie jest wymagane precyzyjne określenie położenia nieruchomości, jeśli Wnioskodawca nie jest jeszcze jej właścicielem oraz jeśli jej zakup nie będzie przedmiotem wniosku o dofinansowanie. W Instrukcji wypełniania wniosku zostały wskazane przykłady działań które nie są uznawane za wcześniejsze rozpoczęcie realizacji projektu w tym zakup gruntów, jeśli ich koszty nie są przedmiotem dofinansowania w ramach składanego wniosku. W innym przypadku zawarcie umowy, listy intencyjne w sprawie zakupu gruntu będą uznane za wcześniejsze rozpoczęcie projektu.

W ramach hali produkcyjnej stanowiącej przedmiot dofinansowania w module Wdrożenie innowacji, dozwolone jest zaprojektowanie części socjalno-biurowej, przy czym należy mieć na uwadze, że taki wydatek (w tym planowaną proporcję dotyczącą pomieszczeń produkcyjnych i nieprodukcyjnych) wnioskodawca będzie musiał szczegółowo uzasadnić wykazując, że jest on racjonalny i uzasadniony z punktu widzenia zakresu i celu danego modułu oraz zaplanowanych przez wnioskodawcę działań. Możliwe jest również kwalifikowanie do wsparcia kosztów części budynku dotyczącego jedynie realizacji modułu Wdrożenie innowacji.

Koszt audytu zewnętrznego projektu można uwzględnić w punkcie 3.3.2 Usługi zewnętrzne (podwykonawstwo) tj. jako koszt związany z kosztem doradztwa i równorzędnych usług wykorzystywanych wyłącznie na potrzeby projektu badawczo-rozwojowego lub jeśli są niezbędne do realizacji modułu ale nie dotyczą bezpośrednio prac B+R w kategorii 3.3.8 Usługi zewnętrzne (koszty operacyjne) literze a) pomocniczych usług obcych, które są niezbędne do realizacji projektu, ale nie wpisują się w definicję innych kategorii. W tym miejscu należy wskazać, że wydatek taki musi być niezbędny z punktu widzenia działań przewidzianych do realizacji w ramach modułu. W ścieżce SMART nie wskazano obowiązku przeprowadzenia audytu zewnętrznego.

Moduł to część projektu. W projekcie mogą być uwzględnione moduły: B+R, infrastruktura B+R, wdrożenie innowacji, zazielenienie przedsiębiorstw, kompetencje, cyfryzacja, internacjonalizacja.

Potencjał innowacji do stworzenia nowego rynku należy rozumieć w taki sposób, w jaki to pojęcie jest przedstawione w Oslo Manual 2018.

W Podręczniku wskazano, w jaki sposób kategoryzuje się innowacje według waloru nowości:

„3.3.2. Typy innowacji według waloru nowości i skutków

3.56. Podstawowym wymogiem dla innowacji jest to, że musi ona znacząco różnić się od dotychczasowych produktów lub procesów biznesowych przedsiębiorstwa. Ponieważ „znacząco odmienny” jest kwestią subiektywną i może mieć inne znaczenie w zależności od możliwości i kontekstu działania przedsiębiorstwa, przy interpretacji i porównywaniu statystyk dotyczących innowacji warto skorzystać z dodatkowych danych na temat znaczenia innowacji pod względem waloru nowości lub skutków gospodarczych.  (…).

3.57. Pierwszym i najczęściej stosowanym podejściem jest określenie waloru nowości innowacji danego przedsiębiorstwa (lub przynajmniej jednej z tych innowacji) w porównaniu z aktualną sytuacją na rynku lub w branży, w której działa dane przedsiębiorstwo. Przedsiębiorstwo może obsługiwać jeden rynek (jeśli oferuje tylko jeden rodzaj produktu) lub kilka rynków (jeśli oferuje różne rodzaje produktów). Rynek może być ograniczony geograficznie (jeśli przedsiębiorstwo obsługuje klientów tylko w określonych regionach) lub może być globalny. (…).

3.62. Druga opcja dotycząca możliwości przekształcenia (lub stworzenia) rynku przez daną innowację może być potencjalnym wskaźnikiem występowania innowacji radykalnej lub
 przełomowej. Uważa się, że radykalne innowacje przekształcają status quo, natomiast innowacje przełomowe wywodzą się z prostych zastosowań na rynku niszowym, a następnie
 rozprzestrzeniają się w drodze dyfuzji na całym rynku, ostatecznie wypierając dobrze na nim osadzonych konkurentów. (…) Wprawdzie może się zdarzyć, że menedżerowie będą w stanie oszacować potencjał danej innowacji do przekształcenia rynku, to jednak innowacje radykalne i przełomowe są zwykle bardzo rzadkie (…).”.

Podsumowując informacje przedstawione w Oslo Manual 2018, należy  zwrócić uwagę na następujące kwestie, które są istotne w identyfikacji innowacji mających potencjał do kreowania nowych rynków lub transformacji istniejących rynków:

  • zasadniczo innowacje posiadające potencjał do transformacji rynku oraz do kreowania nowego rynku występują rzadko, a więc wnioskodawcy muszą przedstawić konkretne argumenty, które pozwolą ekspertom na uznanie planowanych do uzyskanie innowacji jako posiadających wskazany potencjał;
  • innowacje mające potencjał do transformacji rynku występują częściej, niż innowacje, które tworzą nowy rynek;
  • ocena, czy innowacja ma potencjał do transformacji rynku lub wykreowania nowego rynku będzie stricte ekspercka, oparta na wiedzy ekspertów dotyczącej określonego rynku, a także czynników wpływających na jego transformację. 

Powszechnie uznaje się, że przykładem innowacji tworzącej nowy rynek, było opracowanie pierwszych samochodów i wdrożenie ich do masowej produkcji. Natomiast innowacje, które spowodowały transformację tego rynku, to np. napęd hybrydowy, czy też rozwiązania umożliwiające autonomiczne poruszanie się samochodów. Innowacje procesowe również mogą powodować kreowanie lub prowadzić do transformacji rynku. Przykłady takich innowacji procesowych występują np. w sektorze wytwarzania i magazynowania wodoru, dzięki czemu możliwe jest wykorzystywanie go do napędzania samochodów, co ma wpływ na transformację rynków - auto, paliw, itd.

Należy przez to rozumieć finansowe rozliczenie wniosku o płatność końcową, rozumiane jako dzień ostatniego przelewu na rachunek bankowy Beneficjenta – w przypadku, gdy w ramach rozliczenia wniosku o płatność końcową Beneficjentowi przekazywane są środki lub jako dzień zatwierdzenia wniosku o płatność końcową – w pozostałych przypadkach.

Zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027 wydatki na zakup gruntu czy nieruchomości mogą być poniesione najwcześniej dzień po złożeniu wniosku. Zatem jeśli Wnioskodawca wskaże, że koszty gruntu są objęte dofinansowaniem, a sam grunt został nabyty przed złożeniem wniosku będzie miało miejsce wcześniejsze rozpoczęcie projektu. Umowa przedwstępna stanowi zaciągnięcie zobowiązania, więc jeżeli grunt zostanie zaliczkowany na podstawie umowy przedwstępnej zawartej przed złożeniem lub w dniu złożenia wniosku o dofinansowanie, a jednocześnie ujęty w kosztach projektu, to projekt zostanie uznany za wcześniej rozpoczęty – czyli nie będzie pozytywnie spełnione kryterium – Efekt zachęty dla całego projektu.

Beneficjent powinien posiadać wyniki prowadzonych prac B+R zgodne z ustalonym planem badawczym. Postępy z realizacji prac B+R będą przedstawiane przez beneficjentów w części opisowej i sprawozdawczej wniosków o płatność. Na wezwanie PARP, beneficjent będzie zobowiązany do dostarczenia dokumentów potwierdzających osiągnięcie zaplanowanych kamieni milowych prac B+R, czy też wskaźników.

Beneficjent powinien posiadać wyniki prowadzonych prac B+R zgodne z ustalonym planem badawczym. Postępy z realizacji prac B+R będą przedstawiane przez beneficjentów w części opisowej i sprawozdawczej wniosków o płatność. Na wezwanie PARP, beneficjent będzie zobowiązany do dostarczenia dokumentów potwierdzających osiągnięcie zaplanowanych kamieni milowych prac B+R, czy też wskaźników.

Wydatki związane z cyfryzacją nie muszą być związane wyłącznie z modułem obligatoryjnym jeżeli nie zostały przewidziane w module obligatoryjnym. Należy wskazać, że zaplanowane wydatki muszą być racjonalne i uzasadnione z punktu widzenia zakresu i celu modułu oraz zaplanowanych przez Wnioskodawcę działań. Zatem jeżeli wydatki związane z nabyciem oprogramowania będą ujęte w module Cyfryzacja nie muszą mieć bezpośredniego związku z przedmiotem modułu obligatoryjnego. Należy podkreślić, że w ramach modułu Cyfryzacja wsparcie przeznaczone jest na finansowanie inwestycji związanych z zastosowaniem rozwiązań cyfrowych w przedsiębiorstwie, których celem jest transformacja cyfrowa działalności produkcyjnej, usługowej, modelu biznesowego, procesów oraz zapewnienia cyberbezpieczeństwa. Innowacja produktowa lub innowacja w procesie biznesowym – zaplanowana w tym module - musi być innowacyjna co najmniej na poziomie przedsiębiorstwa. W analizowanym przypadku wnioskodawca planowane do zakupu oprogramowanie może zaplanować w module Cyfryzacja w kategorii wartości niematerialne i prawne (pkt 6.3.5 przewodnika), przy czym należy pamiętać, że w każdym przypadku inwestycja w module Cyfryzacja musi spełniać jedną z czterech dopuszczalnych form tzw. inwestycji początkowej o której mowa w art. 2  pkt 49 lit a Rozporządzenia KE nr 651/2014 . szczegółowe informacje na ten temat znajdują się również w Instrukcji wypełniania wniosku w części dotyczącej modułu Cyfryzacja i sekcji pt. pomoc publiczna w module cyfryzacja. Natomiast w module Wdrożenie innowacji można zaplanować wydatki związane z nabyciem oprogramowania – jednakże tylko w zakresie w jakim będzie ono niezbędne do wdrożenia innowacji w tym module.

Eksperymentalne prace rozwojowe mogą obejmować opracowanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy z konieczności jest produktem końcowym do wykorzystania do celów komercyjnych, a jego produkcja jest zbyt kosztowna, aby służył on jedynie do demonstracji i walidacji. Prototyp może podlegać sprzedaży, przy czym -  nabywcą prototypu powinien być nabywca wyników prac B+R.

O dofinansowanie projektów w ramach naboru mogą ubiegać się mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014, które prowadzą działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzoną wpisem do odpowiedniego rejestru.

Umowa z inwestorem może zostać podpisana przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. Może to być również umowa warunkowa, uzależniająca swoje obowiązywanie od określonych warunków (np. informacji o pozytywnej ocenie wniosku).

Projekt może składać się maksymalnie z siedmiu różnych modułów. Wniosek o dofinansowanie może dotyczyć działań połączonych (tzw. projekty linearne), gdzie np. wdrożenie wyników prac badawczo-rozwojowych jest kontynuacją zaplanowanych we wniosku działań badawczo-rozwojowych, lub może dotyczyć różnych niepowiązanych ze sobą bezpośrednio przedsięwzięć tj. prac badawczo-rozwojowych oraz wdrożenia wyników innych (zrealizowanych wcześniej i już zakończonych) prac badawczo rozwojowych (tzw. projekty nielinearne). Zatem realizacja danego modułu nie musi być uzależniona od realizacji innego modułu. Projekt linearny może również oznaczać powiązania logiczne między modułami obowiązkowymi i fakultatywnymi (np. internacjonalizację produktów, które zostały wprowadzone na rynek w module „wdrożenie innowacji”). Przy czym działania zaplanowane w module Kompetencje muszą wspierać realizację zadań w pozostałych modułach projektu. Jeżeli projekt jest linearny należy wskazać powiązanie pomiędzy modułami, jeżeli jest nielinearny, należy wskazać jak zadania zaplanowane w modułach wpisują się w strategię przedsiębiorstwa.

Zgodnie z § 3 ust. 9 lit. g) umowy o dofinansowanie, „Beneficjent, z wyłączeniem wydatków rozliczanych metodami uproszczonymi wskazanych w załączniku nr 1 do Umowy, zobowiązuje się do posiadania dokumentacji związanej z Projektem oraz Umową, w szczególności: przypadku używanego środka trwałego:

  • oświadczenia podmiotu zbywającego, że środek trwały nie był współfinansowany ze środków unijnych lub dotacji krajowych,
  • oświadczenia Beneficjenta o tym, że cena używanego środka trwałego nie przekracza jego wartości rynkowej określonej na dzień nabycia i jest niższa niż cena podobnego, nowego środka trwałego,
  • oświadczenia podmiotu zbywającego określającego zbywcę środka trwałego, miejsce i datę jego zakupu”.
    Używany środek trwały powinien zostać nabyty zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027. W przypadku konieczności stosowania zasady konkurencyjności, o której mowa w podrozdziale 3.2 ww. Wytycznych, przy jednoczesnym dopuszczeniu do zakupu używanych środków trwałych, w zapytaniu ofertowym proponujemy zawrzeć warunek, iż dostawca urządzenia zobowiązany jest do złożenia oświadczeń wymaganych umową o dofinansowanie pod rygorem odpowiedzialności karnej, jak również warto określić minimalny rok produkcji urządzenia. Jeżeli poprzednimi właścicielami urządzenia były podmioty krajowe, na stronie https://sudop.uokik.gov.pl beneficjent może sprawdzić czy udzielana była im pomoc publiczna.               Ponadto proszę wziąć pod uwagę, że uzasadnienia może wymagać fakt zakupu aż 10 letniego urządzenia, która ma zostać nabyte dla celów wdrożenia innowacji na poziomie kraju. W trakcie oceny projektu mogą pojawić się wątpliwości czy 10 letnie urządzenie może w sposób niezakłócony i sprawny brać udział w procesie produkcyjnym przez cały okres trwałości projektu, a jeśli tak, to czy wnioskodawca zabezpieczy w odpowiedni sposób ryzyka możliwych awarii i przestojów takiego urządzenia.

Jedynym obligatoryjnym dokumentem, jaki jest obowiązkowy do dołączenia na etapie składania wniosku o dofinansowanie jest załącznik: model finansowy. Na dzień składania wniosku nie są wymagane żadne dokumenty w formie załączników, natomiast należy we wniosku o dofinansowanie opisać jakie dokumenty są w posiadaniu Wnioskodawcy lub jakie będą potrzebne do realizacji danego przedsięwzięcia oraz jaki jest harmonogram ich pozyskania. Zatem należy uznać, że audyt energetyczny nie jest obowiązkowy, ale jeśli przedsiębiorca posiada taki audyt i z niego wynikają planowane inwestycje, to jest to informacja pomocna w uzasadnieniu możliwości korzystania z pomocy na efektywność energetyczną przewidzianą art. 38 rozporządzenia KE 651/20214, a do takiego uzasadnienia Wnioskodawca jest zobowiązany we wniosku o dofinansowanie – pole: Opis spełnienia warunków koniecznych do uzyskania wybranego rodzaju pomocy na ochronę środowiska wynikających z rozporządzenia KE 651/2014.

Ponadto należy dodać, że pozycja 7.3.23 w Przewodniku kwalifikowalności przewiduje możliwość dofinansowania kosztów już przeprowadzonego audytu ex ante, pod warunkiem, że wydatek został poniesiony nie wcześniej niż 12 m-cy przed złożeniem wniosku oraz że procedura wyboru wykonawcy odbyła się zgodnie z Wytycznymi kwalifikowalności wydatków na lata 2021- 2027.



Na dzień składania wniosku nie są wymagane żadne dokumenty w formie załączników, natomiast należy we wniosku o dofinansowanie opisać jakie dokumenty są w posiadaniu Wnioskodawcy lub jakie będą potrzebne do realizacji danego przedsięwzięcia oraz jaki jest harmonogram ich pozyskania.

Wszystkie wymagane dokumenty związane z rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia będą wymagane w momencie podpisania umowy o dofinansowanie.

 

W przypadku modułów B+R, Wdrożenie Innowacji oraz Infrastruktura B+R, innowacja w procesie biznesowym musi dotyczyć funkcji działalności przedsiębiorstwa w zakresie produkcji wyrobów lub usług, czyli dotyczyć procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie.

Natomiast w przypadku modułu Cyfryzacja, innowacja w procesie biznesowym może dotyczyć transformacji cyfrowej wybranej działalności przedsiębiorstwa (nie została ograniczona do konkretnej funkcji działalności).

W opisanym przypadku w celu wykazania stawki podwyższonej amortyzacji w ramach projektu należy w arkuszu "założenia" w komórkach dotyczących stawki amortyzacji dla środków trwałych wskazać stawkę amortyzacji podwyższoną, która będzie dotyczyć tylko urządzeń nabywanych w ramach projektu. Natomiast w arkuszu „Środki trwałe” w danych dotyczących działalności dotychczasowej należy zastosować kalkulację własną (tj. trzeba zmienić formę kalkulacji z modelu na własną). Po takiej zmianie arkusz umożliwi wpisanie amortyzacji dla środków trwałych już posiadanych. Wtedy podwyższona stawka wpisana w arkuszu "założenia" będzie dotyczyć jedynie projektu. Jednocześnie w polu komentarz proszę przedstawić założenia w tym zakresie.

 

Informacje szczegółowe w tym zakresie zawiera Instrukcja wypełniania wniosku zamieszczona w zakładce „Dokumenty”.

Przez rozpoczęcie realizacji projektu należy rozumieć dzień:

  • rozpoczęcia badań przemysłowych lub prac rozwojowych,
  • dostawy towaru lub wykonania usługi oraz samego rozpoczęcia świadczenia usługi,
  • wpłaty zaliczki lub zadatku na dostawę towaru lub wykonanie usługi
  • rozpoczęcia robót budowlanych związanych z inwestycją lub zaciągnięcia pierwszego prawnie wiążącego zobowiązania do zamówienia urządzeń lub innego zobowiązania, które sprawia, że inwestycja staje się nieodwracalna,
    zależnie od tego co nastąpi najpierw.

Działań przygotowawczych, w szczególności:

  • studiów wykonalności,
  • usług doradczych związanych z przygotowaniem Projektu, w tym analiz przygotowawczych (technicznych, finansowych, ekonomicznych),przygotowania
  • dokumentacji związanej z wyborem wykonawcy,
  • przeprowadzenia i rozstrzygnięcia procedury wyboru wykonawcy (np. wysłania zapytanie ofertowego, otrzymania oferty od potencjalnych wykonawców, jej oceny),
  • podpisania listów intencyjnych,
  • zakupu gruntów,
  • tłumaczenia przysięgłego dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosku,
  • uzyskania zezwoleń/ innych decyzji administracyjnych (w ramach prac przygotowawczych), nie uznaje się za rozpoczęcie realizacji Projektu pod warunkiem, że ich koszty nie są objęte dofinansowaniem. Ponadto podpisanie umowy warunkowej z podwykonawcą lub członkiem zespołu badawczego nie stanowi rozpoczęcia realizacji projektu.

Podczas wyboru rodzaju inwestycji początkowej należy brać pod uwagę cel prac B+R zaplanowanych do realizacji na przewidzianej do nabycia infrastrukturze B+R. Celem modułu nie jest posiadanie infrastruktury B+R przez Wnioskodawcę, a zapewnienie mu narzędzi (infrastruktury B+R) do realizacji prac B+R zaplanowanych w agendzie badawczej. Rodzaj inwestycji początkowej należy ustalać w oparciu o zakładany do osiągniecia finalny efekt tych prac, które zgodnie z definicją Agendy badawczej powinny mieć na celu opracowanie innowacji produktowych lub innowacji w procesie biznesowym dotyczącym funkcji działalności przedsiębiorstwa w zakresie produkcji wyrobów lub usług, na potrzeby wnioskodawcy.

Rodzaj planowanej do realizacji w ramach modułu Infrastruktura B+R inwestycji powinien być określony jako jedna z czterech poniższych form Inwestycji początkowej:

  • w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z założeniem nowego zakładu jeżeli dotyczy utworzenia nowego zakładu (nowej jednostki organizacyjnej np. spółki córki) którego celem działania będzie realizacja prac B+R przewidzianych w agendzie badawczej modułu;
  • w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane ze zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu, jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi zwiększenie zdolności produkcyjnych istniejącego zakładu, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe;
  • w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z dywersyfikacją produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi dywersyfikacja produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe;
  • w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi zasadnicza zmiana dotycząca procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe.

Ocena dotycząca weryfikacji, czy plan wprowadzenia rezultatu modułu na rynek jest realistyczny, a sukces ekonomiczny uprawdopodobniony będzie weryfikowana w ramach istoty trzech modułów oddzielnie: B+R, Wdrożenia Innowacji i Infrastruktury B+R oraz dodatkowo w ramach kryterium: Budżet modułu w modułach B+R i Wdrożenie Innowacji. W celu wykazania opłacalności należy nie tylko wypełnić pola opisowe we wniosku o dofinansowanie, ale również wypełnić model finansowy, którego wzór stanowi załącznik nr 5 do Regulaminu Wyboru Projektów.

W przypadku wskaźników dotyczących realizacji zasady zrównoważonego rozwoju nie będzie konieczności ich definiowania oddzielnie dla każdego modułu. Aspekt, czy projekt spełnia zasadę zrównoważonego rozwoju, o której mowa w art. 9 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2021/1060, podlega ocenie w ramach Kryteriów obligatoryjnych wspólnych dla projektu. Powyższe oznacza, że wskaźniki potwierdzające spełnienie tej zasady, tj. realizacja co najmniej dwóch z zasad 6R lub wskaźników określających inne aspekty środowiskowe, należy wskazać we wskaźnikach rezultatu dla całego projektu i mogą one dotyczyć wszystkich modułów łącznie albo wybranych modułów.

Więcej szczegółów w Kryteriach wyboru projektów dostępnych na stronie internetowej PARP w zakładce „Dokumenty” ścieżki SMART.

Zgodnie z podrozdziałem 3.10 pkt 9 Wytycznych dotyczących wydatków kwalifikowalnych na lata 2021-2027, „Koszty rozliczane uproszczoną metodą rozliczania wydatków są traktowane jak wydatki faktycznie poniesione. Na potrzeby rozliczenia czy kontroli projektu, nie ma obowiązku gromadzenia faktur i innych dokumentów księgowych o równoważnej wartości dowodowej na potwierdzenie poniesienia wydatku w ramach projektu”, co wskazano również w § 3 ust. 21 umowy o dofinansowanie. Oznacza to, że w przypadku kosztów pośrednich nie będą one podlegały kontroli realizacji projektu. Mogą one być kontrolowane przez urzędy skarbowe w toku weryfikacji prawidłowości prowadzenia działalności gospodarczej, w kontekście powszechnie obowiązujących przepisów prawa, w tym ustawy o rachunkowości.

Zgodnie z zapisami Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie dla Priorytetu 1. „Wsparcie dla przedsiębiorców” w programie FENG, w punkcie zasoby techniczne oraz wartości niematerialne i prawne dotyczące modułu Infrastruktura B+R należy opisać posiadane zasoby techniczne oraz wartości niematerialne i prawne niezbędne do realizacji modułu: środki trwałe, w tym nieruchomości oraz inne. Powyższe oznacza, że w ramach wyposażenia CBR można użyć posiadanych już środków trwałych. PARP nie może jednak wypowiedzieć się, czy nie stanowi naruszenia obowiązku zachowania trwałości wykorzystanie do realizacji projektu z FENG stanowisk badawczych sfinansowanych wcześniej ze środków unijnych. Zasady wykorzystania nabywanych środków trwałych powinny być uregulowane w umowie o dofinansowanie zawartej z instytucją udzielającą pomocy. Należy zweryfikować postanowienia zawartej umowy.

Tak, w module Wdrożenie innowacji można wdrożyć dwa różne innowacyjne rozwiązania, przy czym w takim wypadku oba rozwiązania muszą opierać się o wyniki prac B+R opracowane poza projektem. W module Wdrożenie innowacji nie jest możliwe jednoczesne uwzględnienie wdrożenia innowacji będącej wynikiem realizacji modułu B+R (w ramach tego samego projektu) oraz innowacji w oparciu o wyniki prac B+R zrealizowane poza projektem. W takim wypadku należy złożyć dwa oddzielne wnioski o dofinansowanie (pierwszy linearny, a drugi uwzględniający wdrożenie wyników prac B+R opracowanych poza projektem).

Tak, w ramach kategorii – Usługi zewnętrzne (koszty operacyjne) opisanej w pozycji 3.3.8 Przewodniku kwalifikowalności wydatków dla Priorytetu 1, stanowiącego załącznik nr 2 do Regulaminu Wyboru projektów, który znajduje się na stronie PARP w zakładce „Dokumenty” do ścieżki SMART.

Nie ma możliwości, by w tym samym wniosku o dofinansowanie realizować dwa moduły Wdrożenie Innowacji – tj. wdrożyć wyniki prac z modułu B+R i inne, zrealizowane lub nabyte poza projektem wyniki.

W takiej sytuacji Wnioskodawca (MŚP) powinien złożyć 2 projekty. W ramach jednego zawrzeć moduł B+R oraz moduł Wdrożenie Innowacji, w którym wdroży wyniki prac z modułu B+R (projekt linearny). W ramach drugiego zaplanować tylko moduł Wdrożenie Innowacji, w którym wdroży wyniki prac B+R zrealizowanych lub nabytych poza projektem.

Ponadto należy zwrócić uwagę na zagadnienie wskazane w ostatnim zdaniu pytania – w ramach modułu B+R nie ma możliwości finansowania zakupu środków trwałych tj. urządzeń/maszyn niezbędnych do wykonania produktu w skali pełno przemysłowej. Podobnie ograniczenie dotyczy również urządzeń do budowy prototypu – w ramach modułu B+R możliwe jest dofinansowanie kosztów amortyzacji środków trwałych lub koszty wynajmu/leasingu aparatury i sprzętu niezbędnego do realizacji prac B+R, w tym budowy prototypu.

Tak, pole „Analiza opłacalności” należy wypełnić zarówno w przypadku innowacji produktowej, jak i procesowej.

Infrastruktury powstałej w ramach modułu Infrastruktura B+R nie można wykorzystywać do celów komercyjnych w okresie realizacji projektu oraz do końca okresu trwałości jego rezultatów, który w przypadku mikro, małych i średnich przedsiębiorstw wynosi 3 lata po zakończenia realizacji projektu.

Tak, dokument potwierdzający zewnętrzne finansowanie projektu (np. promesa/umowa kredytowa) może zostać wystawiony z datą po złożeniu wniosku o dofinansowanie. Jednocześnie uprzejmie informuję, że jedynym obligatoryjnym załącznikiem do wniosku jest Model finansowy.

Zgodnie z Instrukcja do modelu finansowego (str. 6), w polu „ZUS jako % płac” należy wstawić prognozowany poziom obciążeń wynagrodzeń brutto z tytułu składek na rzecz ZUS. Dane te wykorzystywane są przez arkusz do obliczania prognozy kosztów z tytułu ubezpieczeń społecznych i świadczeń na rzecz pracowników. Dalej na stronie 8 ww. instrukcji czytamy: w części dotyczącej kosztów Wynagrodzeń oraz Ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń należy podać podstawowe grupy lub stanowiska pracowników, poziom zatrudnienia w pełnych etatach oraz wysokość wynagrodzenia brutto dla pracownika. Arkusz automatycznie oblicza koszty wynagrodzeń brutto. W części dotyczącej dotychczasowej działalności dopuszcza się wpisywanie poszczególnych pozycji w sposób skumulowany. Zatem należy wpisać wynagrodzenie w kwocie brutto pracownika, natomiast obciążenia pracodawcy związane z wynagrodzeniem zostaną uwzględnione wg stawki wpisanej w polu „ZUS jako % płac”. Model do kosztów B+R dla projektu wyliczy wynagrodzenie brutto wraz z kosztami pracodawcy.

Tak, zgodnie z Instrukcją wypełniania wniosku: przewidywana data wdrożenia wyników modułu nie może być późniejsza niż 5 lat od daty zakończenia realizacji modułu B+R. Powyższy aspekt został również uregulowany § 1 ust. 5 Szczegółowych warunków realizacji modułów - załącznik nr 1 do umowy o dofinansowanie. Należy również zwrócić uwagę, że sprzedaż praw do wyników lub udzielenie licencji na ich wykorzystanie jest dwoma z trzech dopuszczalnych form wdrożenia wyników prac B+R. W pierwszej kolejności należy rozważyć wdrożenie wyników do własnej działalności gospodarczej poprzez rozpoczęcie produkcji wyrobów lub rozpoczęcie świadczenia usług.

Tak jest to możliwe, będzie to wtedy projekt nieliniowy. Niemniej jednak w takim przypadku produkt opracowany w ramach modułu B+R musi zostać wdrożony poza projektem. Nie ma bowiem możliwości w module „Wdrożenie innowacji” wdrożenia jednocześnie produktu opracowanego w ramach modułu B+R oraz stanowiącego wynik prac zrealizowanych poza projektem. Jeżeli zatem Wnioskodawca chce wdrożyć w ramach modułu „Wdrożenie innowacji” zarówno już opracowany produkt poza projektem jak i produkt, który będzie wynikiem prac zrealizowanych w ramach modułu B+R, musi złożyć dwa odrębne wnioski o dofinansowanie dla każdej planowanej do wdrożenia innowacji.

Nie, żaden z tych parametrów nie jest wymagany.

Na etapie składania wniosku nie są wymagane promesy, jedynym załącznikiem jest model finansowy. Natomiast jeśli eksperci oceniający będą mieli wątpliwości co do zdolności do sfinansowania projektu przez Wnioskodawcę na podstawie informacji zawartych we wniosku oraz w modelu finansowych to mogą w trakcie oceny poprosić o dołączenie wybranych dokumentów (promesy, umowy. itd.).

Dla wskaźnika "Przychody ze sprzedaży nowych lub udoskonalonych produktów/usług (B+R)" w module B+R jako rok docelowy należy wskazać rok poprzedzający rok zakończenia okresu trwałości. Zakładając, że projekt zakończy się w 2024 r. rokiem docelowym dla wskaźnika będzie 2026 r. Jeżeli we wskazanym roku docelowym nie planują Państwo sprzedaży produktów/usług będących efektem modułu B+R, ww. wskaźnik można przyjąć na poziomie 0,00 zł.

Tak, sprzedaż nadwyżki prądu wytworzonego z instalacji PV będzie traktowana jako przychód z projektu.



Zakres planowanych robót i materiałów budowlanych powinien zostać opisany we wniosku o dofinansowanie, w harmonogramie rzeczowo-finansowym. Jeżeli pojawią się wątpliwości lub pytania w trakcie oceny, wnioskodawca zostanie poproszony o wyjaśnienia lub przedstawienie dokumentów potwierdzających informacje zawarte we wniosku o dofinansowanie. Dokumentacja naboru nie precyzuje jakie dokumenty związane z robotami budowlanymi musi posiadać wnioskodawca. W przypadku zakupu budynku w stanie surowym, zasadne jest aby wnioskodawca posiadał co najmniej pozwolenie na budowę, kosztorys planowanych prac i materiałów, projekt budynku.

Zgodnie z Regulaminem wyboru projektów (RWP) dokumenty potwierdzające zewnętrzne finansowanie projektu (np. umowa kredytowa, umowa pożyczki, umowa leasingowa) dostarczane są do Instytucji przed zawarciem umowy, jeśli możliwość ich dostarczenia wynika z wniosku o dofinansowanie (zob. dokument pt. „Lista dokumentów niezbędnych do zawarcia umowy o dofinansowanie”). Zgodnie z RWP w przypadku braku możliwości dostarczenia tych dokumentów przez wnioskodawcę do dnia zawarcia umowy o dofinansowanie, z wnioskodawcą zostanie zawarta umowa, w której zostaną określone terminy ich dostarczenia, jednak nie później niż przed pierwszą wypłatą dofinansowania w ramach modułu. Zgodnie z § 2 ust. 10 umowy o dofinansowanie, wsparcie dotyczące odpowiedniego modułu zostanie przekazane po dostarczeniu i zaakceptowaniu przez Instytucję ww. dokumentów, o ile dotyczą one jedynie tego modułu. 

Natomiast należy wziąć również pod uwagę, że w ramach oceny kryterium Zdolność do sfinansowania projektu, w przypadku uzasadnionych wątpliwości ekspert oceniający może wezwać w ramach uzupełnień i poprawy wniosku, do przedstawienia promesy lub umowy kredytowej, jeśli taką formę jak kredyt, wnioskodawca przedstawił we wniosku o dofinansowania a przedstawione dane finansowe budzą wątpliwości co do zdolności kredytowej przedsiębiorcy.

Wydatki ponoszone w ramach modułu Zazielenienie przedsiębiorstw muszą być niezbędne i bezpośrednio związane z realizacją działań zaplanowanych w module Zazielenienie. Jeśli wnioskodawca nie założy inaczej, to moc instalacji PV nie musi być związana z zapotrzebowaniem na energię w innych modułach, a energia wytwarzana przez instalację PV może być wykorzystywana na cele całego zakładu.

W module Cyfryzacja możliwa jest realizacja inwestycji, której celem jest transformacja cyfrowa przedsiębiorstw. Jednocześnie w wyniku tej inwestycji musi być wdrożona innowacja produktowa lub innowacja procesowa na poziomie co najmniej przedsiębiorstwa. Zatem inwestycja początkowa w module Cyfryzacja musi być związana (rozpatrywana) z wdrażaną w tym module innowacją produktową lub procesową.

W odniesieniu do wskaźników rezultatu związanych z modułem cyfryzacja informujemy, że w przypadku gdy dany wskaźnik nie będzie występował, zgodnie z wymogami Instrukcji wypełniania wniosku, należy jako wartość docelową wpisać 0. Niemniej jednak wskaźniki rezultatu dotyczące korzyści z ucyfrowienia działalności należy wskazać co najmniej dwa spośród wykazanych poniżej o których mowa w Instrukcji tj.: „Zwiększenie wydajności pracy w przedsiębiorstwie w wyniku cyfryzacji /robotyzacji procesów" czy "Zwiększenie produktywności w przedsiębiorstwie w wyniku cyfryzacji/robotyzacji procesów” czy „Liczba zrobotyzowanych/cyfryzowanych procesów w przedsiębiorstwie [szt.]”.

W przypadku wskaźnika „przychody ze sprzedaży nowych lub udoskonalonych produktów/usług” w module cyfryzacja należy wykazać tylko przychody, które będą efektem działań wdrożonych w module Cyfryzacja. Jeśli takie przychody nie wystąpią jako wartość docelową należy wskazać 0.

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” Beneficjent składa wniosek o rozliczenie dotacji warunkowej wraz z niezbędną dokumentacją w terminie 90 dni po upływie 4 lat od zakończenia realizacji Projektu. Instytucja sprawdza spełnienie warunku zwrotu dotacji w ciągu 30 dni roboczych od złożenia przez Beneficjenta kompletnego i prawidłowego wniosku o rozliczenie dotacji warunkowej. Warunki zwrotu dotacji warunkowej zostały zawarte w § 3a umowy o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Dokumentacja naboru nie określa sposobu sformalizowania strategii przedsiębiorstwa. Jednakże najlepiej gdyby strategia rozwoju przedsiębiorstwa miała postać dokumentu, który można byłoby okazać na wypadek ewentualnej kontroli.

Szczegółowe informacje w zakresie sposobu szacowania konkretnych kategorii kosztów kwalifikowalnych w ramach modułu B+R zostały przedstawione w punkcie 11. HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY MODUŁU B+R w podpunkcie „metoda szacowania” Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie. Wnioskodawca jest zobowiązany przedstawić w dokumentacji aplikacyjnej sposób przeprowadzenia rozeznania rynku oraz wskazać źródła danych, na podstawie których określono kwoty poszczególnych wydatków. Jak również jest zobowiązany wykazać konieczność poniesienia każdego wydatku i jego związek z przedmiotem modułu. Odnosząc się do sposobu szacowania kosztu wykonania prototypu, Wnioskodawca powinien przedstawić sposób szacowania kosztu każdego elementu wchodzącego w skład planowanego do budowy prototypu uwzględnionego w harmonogramie rzeczowo-finansowym modułu B+R zgodnie z wymogami zawartymi w podpunkcie „metody szacowania” w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie.

Wnioskodawcy mogą pomocniczo wykorzystywać Analizę w zakresie instalacji referencyjnych dla OZE i wysokosprawnej kogeneracji dostępną na stronie funduszy europejskich: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/wiadomosci/analiza-w-zakresie-instalacji-referencyjnych-dla-oze-i-wysokosprawnej-kogeneracji-juz-dostepna/ oraz posiłkować się Kalkulatorem dostępnych na stronach NFOŚ.

W przypadku braku jednostki miary na liście rozwijalnej, należy zgłosić konieczność jej dodania poprzez formularz kontaktowy LSI (POMOC → Formularz kontaktowy).

Tak, należy uśrednić stawki, ewentualnie zrobić średnią ważoną wartością aktywów dla poszczególnych stawek. Sposób uśrednienia oraz rzeczywiste stawki proszę wskazać w polu Komentarz.

Analogicznie jak w przypadku wypełniania rocznego sprawozdania finansowego, koszt wytworzenia produktu powinien być wypełniany zgodnie z zasadami rachunkowości.

Jeżeli wierszy jest zbyt mało, żeby wykazać wszystkie towary/materiały, proszę je pogrupować i wpisać pogrupowane. Sposób grupowania oraz pozycje grupowane proszę przedstawić w polu Komentarz.

Wskaźnik „Miejsca pracy utworzone we wspieranych jednostkach” obejmuje miejsca pracy utworzone w wyniku działalności wspieranej przez moduł i utrzymane przez ponad rok po zakończeniu modułu. 

We wskaźniku „Miejsca pracy utworzone we wspieranych jednostkach” należy uwzględnić osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę oraz umowy zlecenia, wskazując liczbę średnich rocznych ekwiwalentów pełnego czasu pracy.

Szczegółowe informacje jakie należy wskazać w polach zasoby techniczne oraz wartości niematerialne i prawne zawarto w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie. Jednocześnie  doświadczenie zawodowe wykonawców poszczególnych etapów projektu B+R należy opisać we wniosku w punkcie: ZESPÓŁ PROJEKTOWY w podpunkcie: Doświadczenie naukowe i zawodowe.

Podczas wyboru rodzaju inwestycji początkowej należy brać pod uwagę cel prac B+R zaplanowanych do realizacji na przewidzianej do nabycia infrastrukturze B+R. Celem modułu nie jest posiadanie infrastruktury B+R przez Wnioskodawcę a zapewnienie mu narzędzi (infrastruktury B+R) do realizacji prac B+R zaplanowanych w agendzie badawczej. Rodzaj inwestycji początkowej należy ustalać w oparciu o zakładany do osiągniecia finalny efekt tych prac, które zgodnie z definicją Agendy badawczej  powinny mieć na celu opracowanie innowacji produktowych lub innowacji w procesie biznesowym dotyczącym funkcji działalności przedsiębiorstwa w zakresie produkcji wyrobów lub usług, na potrzeby wnioskodawcy.

Rodzaj planowanej do realizacji w ramach modułu Inforastruktura B+R inwestycji powinien być określony jako Inwestycja początkowa:

  • w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z założeniem nowego zakładu jeżeli dotyczy utworzenia nowego zakładu (nowej jednostki organizacyjnej np. spółki córki) którego celem działania będzie realizacja prac B+R przewidzianych w agendzie badawczej modułu;
  • w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane ze zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu, jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi zwiększenie zdolności produkcyjnych istniejącego zakładu, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe;
  • w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane  z dywersyfikacją produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi dywersyfikacja produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe;
  • w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, jeżeli nie dotyczy utworzenia nowego zakładu i w wyniku zaplanowanych do realizacji w agendzie badawczej prac B+R nastąpi zasadnicza zmiana dotycząca procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, którego częścią będzie/jest nowe/rozwijane Centrum Badawczo Rozwojowe.