Pomiń nawigację

Informacje będą wysyłane niezwłocznie po opublikowaniu wyników oceny. Jeśli przedsięwzięcie MŚP nie zostało wybrane do objęcia wsparciem, w terminie do 7 dni od dnia opublikowania wyników naboru, Operator
informuje Wnioskodawcę o wyniku oceny wraz ze wskazaniem kryteriów, które ocenione zostały negatywnie, uzasadnieniem negatywnej oceny oraz pouczeniem o możliwości złożenia wniosku o ponowną ocenę przedsięwzięcia MŚP, bądź informuje o braku zamieszczenia na liście przedsięwzięć MŚP, które otrzymały możliwość uzyskania wsparcia.

Wnioskodawca będzie miał możliwość sprawdzenia w Lokalnym Systemie Informatycznym, że wniosek jest złożony. Tuż po złożeniu wniosku system wysyła automatyczny e-mail na adres wskazany we wniosku.

Zgodnie z regulaminem wnioski złożone od pierwszego do 14 dnia danego miesiąca operator przesyła do JW. Wyniki oceny w terminie do 15 dnia kolejnego miesiąca, natomiast wnioski złożone od 15 dnia miesiąca do końca danego miesiąca operator przesyła wyniki do JW w terminie do końca kolejnego miesiąca. Po otrzymaniu informacji o wyniku oceny wnioskodawca będzie mógł złożyć ponownie wniosek w okresie trwania naboru. W innym przypadku wnioskodawca ma możliwość złożyć wniosek o ponowną ocenę.

Kwota przewidziana na dane zadanie musi być ustalona w oparciu o dane. Jeśli jest planowany zakup określonego produktu, to należy sprawdzić ile mniej więcej kosztuje na rynku, przeanalizować ceny w sklepach albo skierować zapytania do dostawców. Po otrzymaniu odpowiedzi, należy przeanalizować informacje i w oparciu o nią przedstawić szacowaną cenę. Ostatecznie można zweryfikować to postępowanie w trybie konkurencyjnym. Jeśli zakup dotyczy doradztwa albo szkolenia, to można wyceniać, szacować albo zbierać oferty na cenę za całość albo za godzinę. Trzeba przedstawić, jakie elementy zostały uwzględnione, żeby pokazać, że wskazany we wniosku koszt odpowiada uwarunkowaniom rynkowym i nie został wzięty „znikąd”.

Projekty będą rozliczane na podstawie rzeczywiście poniesionych wydatków.

Co do zasady spadek obrotów będzie rozpatrywany w stosunku do roku kalendarzowego. W przypadku, gdy rok obrotowy u danego przedsiębiorcy nie będzie zrównany z rokiem kalendarzowym, spadek obrotów należy odnosić do roku obrotowego.

Ocena spadku obrotów będzie zweryfikowana w oparciu o załączone dokumenty finansowe sporządzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego lub ustawy o rachunkowości.

Nie został określony poziom ani wymagane doświadczenie Wykonawców usług doradczych. Przy wyborze wykonawcy należy postępować zgodnie z zapisami Umowy oraz przewodnika kwalifikowalności, a także obowiązującymi przepisami. Przy czym należy pamiętać, że wydatki poniesione przez Przedsiębiorcę przed rozpoczęciem okresu realizacji przedsięwzięcia MŚP zostaną uznane za niekwalifikowalne.

Natomiast raport nie ma sprecyzowanej formy, jednakże zwracamy uwagę, że zgodnie z zapisami Umowy par 9. ust.3 pkt 1: „W ramach realizacji zobowiązania, o którym mowa w ust. 1, Przedsiębiorca w szczególności: 1) udostępnia, na żądanie kontrolujących, wszelką dokumentację związaną z Przedsięwzięciem MŚP oraz Umową, w tym umożliwia dostęp do księgowego systemu komputerowego, a także do wszystkich dokumentów i plików komputerowych oraz wszelkich innych nośników związanych z finansowym i technicznym zarządzaniem przedsięwzięciem MŚP przez Przedsiębiorcę. Jeżeli jest to konieczne do ustalenia stanu faktycznego w zakresie ponoszonych wydatków, Przedsiębiorca jest zobowiązany do udostępnienia również dokumentów niezwiązanych bezpośrednio z jego realizacją.”

Zgodnie z kryterium A1 Jeśli dla prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności przepisy prawa ustanawiają obowiązek rejestracji/wpisu do ewidencji właściwych dla takiej działalności organizacji lub organów administracji publicznej, potwierdzenie spełnienia tego obowiązku przez wnioskodawcę zbadane zostanie przed podpisaniem umowy, zgodnie z Załącznikiem nr 6 do Regulaminu wyboru przedsięwzięć MŚP pod rygorem odmowy podpisania umowy o objęcie przedsięwzięcia MŚP wsparciem. Jeśli wnioskodawca prowadzi działalność w ramach kodu PKD 55.10, to tak jak napisano powyżej będzie musiał przedstawić odpowiedni dokument potwierdzający wpis zgodnie ze specyfiką działalności.

Trudna sytuacja nie będzie brana pod uwagę na „dzień”, ale wnioskodawca musi wykazać spadek obrotów zgodnie z zasadami określonymi w Regulaminie wyboru przedsięwzięć MŚP w latach:

  1. rok 2020 do roku 2019 albo
  2. rok 2021 do roku 2019 (tylko, jeśli działalność przedsiębiorcy w 2020 roku była zawieszona przez co najmniej 6 miesięcy) albo
  3. rok 2021 do roku 2020. 

Zdajemy sobie sprawę z możliwości w zasadzie dowolnego wprowadzania zmian w CEiDG ze skutkiem wstecznym. Takiej możliwości nie ma jednak dla podmiotów, które muszą być wpisane do KRS. Zobowiązani jesteśmy zapewnić równe traktowanie wnioskodawców. Przyjmujemy więc, że zmiany dokonywane ze skutkiem wstecznym począwszy od daty 20.03.2020 będą powodowały niespełnienie kryterium. Ważna jest data ujawnienia w dokumencie rejestrowym.

Nie ma tu szczególnych wymagań. Jeśli wnioskodawca chce na własne ryzyko inicjować postępowanie przed złożeniem wniosku może to zrobić. Może inicjować również po złożeniu wniosku, ale przed rozpoczęciem projektu i rozpoczęciem okresu kwalifikowalności wydatków. Natomiast krytyczna jest definicja rozpoczęcia realizacji projektu. Za rozpoczęcie prac nad przedsięwzięciem MŚP uznaje się dzień rozpoczęcia robót budowlanych związanych z inwestycją lub dzień zaciągnięcia pierwszego prawnie wiążącego zobowiązania do zamówienia środków trwałych, lub usług doradczych i szkoleniowych (np. zawarcie umowy z dostawcą/ wykonawcą) lub innego zobowiązania, które sprawia, że przedsięwzięcie staje się nieodwracalne, zależnie od tego, co nastąpi pierwsze.

  • realizacja przedsięwzięcia MŚP nie może zostać rozpoczęta przed dniem ani w dniu złożenia wniosku,
  • założony okres realizacji przedsięwzięcia MŚP nie może być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy, licząc od dnia rozpoczęcia realizacji przedsięwzięcia MŚP,
  • założone rozpoczęcie przedsięwzięcia zaplanowane jest nie później niż w ciągu 3 miesięcy od złożenia wniosku o objęcie przedsięwzięcia MŚP wsparciem,
  • okres realizacji przedsięwzięcia MŚP nie może wykraczać poza datę 31 stycznia 2026 r.

Pierwotne warunki zamówienia muszą być zachowane. Wytyczne w pkt 3.2.1 pkt 4. Jeśli nie zostaną zmienione (najmniejszej nawet części), będzie OK. Jeśli (w najmniejszej nawet części zostaną zmienione), trzeba ogłaszać nowe zamówienie.

Zgodnie z zapisami w kryterium A.4, kryterium będzie spełnione, gdy Wnioskodawca będzie posiadał:

  • dokumentację oraz prawa i pozwolenia, niezbędne do realizacji przedsięwzięcia MŚP;
  • prawa i pozwolenia niezbędne do utrzymania produktów przedsięwzięcia MŚP (jeśli dotyczy).

Kryterium odnosi się do zakresu rzeczowego przedsięwzięcia MŚP, tzn. dołączone powinny zostać dokumenty związane z planowanymi przez Wnioskodawcę działaniami w przedsięwzięciu MŚP, np. w zakresie robót budowlanych. Jeżeli dokumentem niezbędnym do wykonania robót budowlanych jest zgoda Starosty, Wojewody lub innego organu nadzorującego, taki dokument obligatoryjnie należy dołączyć do wniosku. W przypadku, gdy do realizacji przedsięwzięcia MŚP nie są wymagane prawa i pozwolenia, Wnioskodawca powinien uzasadnić tę okoliczność lub wskazać podstawę prawną.

Jeśli jako główny kod PKD jest inny niż wymagający zezwolenia, a kod wymagający zezwolenia wykazany jest kodach w dodatkowych, to nie ma wymogu przedłożenia dokumentu. Zezwolenie należy załączyć tylko w sytuacji, gdy projekt będzie dotyczył działalności wymagającej zezwolenia.

Zgodnie z przepisami możemy wyróżnić następujące formy rozliczania przedsiębiorców:

  1. pełna księgowość - dla podmiotów zobowiązanych do sporządzania sprawozdania finansowego zgodnie z ustawą o rachunkowości.
  2. Książka przychodów i rozchodów.
  3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
  4. Karta podatkowa.
Pełna księgowość Książka przychodów i rozchodów Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Karta podatkowa

Dokument:
Sprawozdanie finansowe (rachunek zysków i strat)

Uwzględnij:

  • przychody netto ze sprzedaży

Nie uwzględniaj:

  • pozostałych przychodów operacyjnych,
  • przychodów finansowych.

Dokument:
Książka przychodów i rozchodów

Uwzględnij:

  • wartość sprzedanych towarów i usług z kolumny 7

Nie uwzględniaj:

  • pozostałych przychodów z kolumny 8

Dokument:
Ewidencja przychodów
deklaracja PIT-28

Uwzględnij:

  • łączną wartość przychodów
Dokument:

Rejestr sprzedaży VAT

Uwzględnij:

  • łączną wartość sprzedaży netto

W przypadku przedsiębiorców korzystających z karty podatkowej (niebędących czynnymi podatnikami VAT) przychody ze sprzedaży przedsiębiorca oblicza na podstawie wystawionych faktur lub rachunków.

Jeśli sytuacja konkretnego przedsiębiorcy nie mieści się w tych przykładowych, ma on możliwość uwzględnienia swojej specyfiki i opisania we wniosku, co i dlaczego bierze pod uwagę przy obliczeniu spadku obrotów, co umożliwia dodatkowe pole opisowe we wniosku, w którym wnioskodawcy będą zobowiązani wskazać, które pozycje załączonych dokumentów, wzięli pod uwagę przy obliczeniu spadku obrotów.

Celem Inwestycji jest wsparcie przedsięwzięć mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (przedsięwzięcia MŚP) mających na celu unowocześnienie lub dywersyfikację działalności prowadzonej w sektorach HoReCa, turystyka lub kultura, obejmujące:

  1. inwestycje w bazę usługową lub produkcyjną, w tym np. roboty budowalne, budowa nowych linii produkcyjnych, zakup maszyn i urządzeń, niezbędnych do wprowadzenia unowocześnionych lub nowych produktów lub usług lub sposobów ich produkcji lub dostarczania, inwestycje związane z zieloną transformacją, w szczególności zachęcające do zapobiegania powstawaniu odpadów, poprzez prace projektowe, recykling/ponowne wykorzystanie odpadów, a także wdrażanie rozwiązań z zakresu energii odnawialnej; inwestycje związane z wykorzystaniem technologii cyfrowych w związku z koniecznością dokonania zmian procesów czy sposobu funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz
  2. podnoszenie kwalifikacji pracowników, w tym np. szkolenia związane z nabyciem nowych umiejętności lub przekwalifikowaniem pracowników, w szczególności w związku z rozszerzaniem lub zmianą profilu działalności przedsiębiorstwa, obsługą klienta, wystąpieniem sytuacji nadzwyczajnych; lub
  3. usługi rozwojowe na rzecz wspieranych MŚP, w tym np. opracowanie studium wykonalności, modelu biznesowego, opracowanie procedur technicznych.

Okres realizacji przedsięwzięcia MŚP nie może wykraczać poza datę 31 stycznia 2026 r.

Założony okres realizacji przedsięwzięcia MŚP nie może być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy, licząc od dnia rozpoczęcia realizacji przedsięwzięcia MŚP. Ponadto termin wykonania Przedsięwzięcia MŚP nie może wykraczać poza 31 stycznia 2026 r.

Wymagane jest uzyskanie 20 pkt w kryteriach merytorycznych.

Można złożyć 1 wniosek dla kilku lokalizacji, ale wyłącznie w ramach 1 województwa.

Jeżeli jeden wnioskodawca (1 NIP) złoży więcej niż 1 wniosek (w tym do więcej niż 1 województwa) ocenie podlegał będzie wyłącznie ten wniosek, który złożony będzie jako pierwszy.

Brak możliwości poprawy wniosku wynika z bardzo krótkiego czasu na ocenę wniosków. Gdyby wprowadzić możliwość poprawy wniosku, szacowany czas jego oceny wydłużyłby się z obecnych 14 dni do szacowanych co najmniej 45 dni. Trzeba jedna pamiętać, że wniosek może być odrzucony tylko w oparciu o kryteria wyboru przedsięwzięć i przesłanki w nich ustalone.

Po otrzymaniu potwierdzenia złożenia wniosku, Wnioskodawca nie będzie mógł wprowadzać żadnych zmian we wniosku. W przypadku stwierdzenia błędów, wniosek może zostać odrzucony. Jednakże, Wnioskodawca ma możliwość złożenia kolejnego wniosku, jeśli wycofa poprzedni wniosek w trybie określonym w regulaminie lub jeśli wniosek złożony wcześniej zostanie negatywnie oceniony.

W obu przypadkach jest to negatywna ocena wniosku, o którym mowa w § 2 pkt 15 Regulaminu.

W przypadku działalności, dla której przepisy prawa ustanawiają obowiązek rejestracji/wpisu do ewidencji właściwych dla takiej działalności organizacji, do wniosku należy załączyć dokumenty potwierdzające spełnienie tego wymogu np.: jeżeli Wnioskodawca prowadzący działalność w branży turystycznej posiada wymienioną w dokumencie rejestrowym działalność PKD: 79.12.Z lub 79.11. B, jest zobowiązany do przedłożenia dokumentu potwierdzającego posiadanie wpisu do rejestru organizatorów turystyki lub dokumentu poświadczającego brak konieczności uzyskania takiego wpisu.

Prawa i pozwolenia dotyczą spraw administracyjnych, a nie cywilnych. Wymagane są administracyjne zezwolenia niezbędne do realizacji projektu (np. budowlane, środowiskowe, branżowe), a nie prawo własności, czy inne prawa dysponowania rzeczą cudzą na potrzeby projektu (jak najem, dzierżawa, darowizna, czy jakiekolwiek inne prawo, z którym wiąże się władztwo nad rzeczą na potrzeby projektu i okres jego trwałości).

Umowa deweloperska tyczy się wydatków niekwalifikowanych (jako zakup). Kwalifikowane będą wydatki na adaptację tych pomieszczeń/ mieszkań. Natomiast załączenie jej do wniosku ułatwi jego ocenę jako potwierdzenie możliwości przeprowadzenia inwestycji. Będzie ona (ta umowa) ważna dla potwierdzenia, że inwestycja jest w ogóle możliwa do zrealizowania. Należy pamiętać o sytuacji, że nie ma możliwości poprawy wniosku. W tym stanie faktycznym rekomendowane jest załączenie umowy.

Zgodnie z zapisami w regulaminie wyboru przedsięwzięć MŚP,  Przedsięwzięcie MŚP musi spełniać łącznie poniższe warunki odnoszące się do terminu jego realizacji:

  1. Realizacja przedsięwzięcia MŚP nie może zostać rozpoczęta przed dniem ani w dniu złożenia wniosku.

Umowa warunkowa, tj. zawierająca warunek uzależniający czas jej wejścia w życie od zdarzenia przyszłego i niepewnego nie stanowi zaciągnięcia prawnie wiążącego zobowiązania, a tym samym nie stanowi wcześniejszego rozpoczęcia projektu. 

W kryteriach formalnych brak jest wyłączenia związanego z faktem prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej i jednoczesnego podlegania ubezpieczeniu w KRUS.
Natomiast w liście dokumentów niezbędnych do podpisania umowy z MŚP jednym z załączników jest „Zaświadczenie z ZUS o niezaleganiu z należnościami wobec Skarbu Państwa (wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem dostarczenia do Operatora)”.

Wykluczenia dotyczą przedmiotu działalności przedsięwzięcia jakie zgłosi MŚP, ale nie samej działalności MŚP. Czyli np. jeśli przedsiębiorca wnioskuje o inwestycję na hotel i jest to działalność widoczna w ewidencji, a oprócz tego uprawia rolę, to może pomoc otrzymać. Czyli wyłączenia są przedmiotowe, a nie podmiotowe.

W opisanym stanie faktycznym:

  • fakt ubezpieczenia w KRUS nie wyklucza tego przedsiębiorcy pod warunkiem, że projekt nie będzie dotyczył działalności rolniczej;
  • przedsiębiorca musi w tej sytuacji przedstawić zaświadczenie KRUS w opłacaniu składek.

Prośba zmierza do oceny potencjalnego wniosku, która niestety wykracza poza zakres informowania o zasadach naboru i kryteriach, które są stosowane do wyboru przedsięwzięć MŚP. Ocena prowadzona będzie przez niezależnych ekspertów, zgodnie z kryteriami i zasadami naboru i nie może by „uprzedzona” w ramach procesu informowania o zasadach naboru.

W zakresie możliwości zbadania warunków, które zostały poruszone prosimy o weryfikację zapisów kryteriów dostępnych pod adresem:

https://kpo.parp.gov.pl/storage/grants/documents/794/Kryteria-wyboru-przedsiewziec-MSP---nabor-nr-2_19.06.2024.pdf

Dla oceny prawidłowości kodu PKD właściwe jest kryterium A.1. Dla oceny spadku obrotów, właściwe jest kryterium B.3.

Warto zapoznać się również z instrukcją przygotowania wniosku, która doprecyzowuje kwestie mogące budzić wątpliwości.

Zgodnie z zapisami w kryterium A.4, kryterium będzie spełnione, gdy Wnioskodawca będzie posiadał:

  • dokumentację oraz prawa i pozwolenia, niezbędne do realizacji przedsięwzięcia MŚP,
  • prawa i pozwolenia niezbędne do utrzymania produktów przedsięwzięcia MŚP (jeśli dotyczy).

Kryterium odnosi się do zakresu rzeczowego przedsięwzięcia MŚP, tzn. dołączone powinny zostać dokumenty związane z planowanymi przez Wnioskodawcę działaniami w przedsięwzięciu MŚP, np. w zakresie robót budowlanych. Jeżeli dokumentem niezbędnym do wykonania robót budowlanych jest zgoda Starosty, Wojewody lub innego organu nadzorującego, taki dokument obligatoryjnie należy dołączyć do wniosku. W przypadku, gdy do realizacji przedsięwzięcia MŚP nie są wymagane prawa i pozwolenia, Wnioskodawca powinien uzasadnić tę okoliczność lub wskazać podstawę prawną.

Tak. Dodatkowe punkty można otrzymać w następujących kryteriach: B.3. Odnotowany spadek obrotów; B.5. Przedsięwzięcie MŚP obejmuje komponenty zgodne z celem Inwestycji; B.8. Wysokość wkładu własnego zapewnionego przez Wnioskodawcę; B.9. Przedsięwzięcie MŚP realizowane będzie w ramach działalności HoReCa, turystyka lub kultura; B.10. Dodatkowe efekty realizacji przedsięwzięcia MŚP; B.11. Przedsięwzięcie MŚP jest zlokalizowane na obszarze o utrzymującym się ponadprzeciętnym poziomie bezrobocia lub zagrożonym trwałą marginalizacją.

Nie każdy wydatek ma służyć wdrożeniu nowej usługi, czy wytworzeniu nowego produktu. Nie każdy wydatek musi też służyć dywersyfikacji. Natomiast każdy wydatek musi realizować cel przedsięwzięcia.

Wydatki takie można uwzględniać po stronie kosztów niekwalifikowanych zakładając spełnienie kwalifikowalności wydatków, racjonalność, zasadność. Jednak w kryteriach mamy wymóg, że przedsięwzięcie musi być przygotowane. Umowa z deweloperem nie mieści się w katalogu pozwoleń administracyjnych, ale dla powodzenia inwestycji w adaptację nabytych pomieszczeń i dla wykonalności projektu na pewno będzie miała znaczenie. W związku z tym rekomendowane jest jej przedstawienie. Należy mieć na uwadze, że na etapie informowania o zasadach uczestnictwa w naborze, nie możemy przesądzić o wyniku oceny, która prowadzona będzie przez niezależnych ekspertów, którzy nie są związani informacjami o zasadach uczestnictwa w naborze.

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do Regulaminu wyboru przedsięwzięć MŚP („Kryteria wyboru przedsięwzięć MŚP”) „zielona transformacja” lub „transformacja cyfrowa” są oceniane w ramach kryterium B.10. Dodatkowe efekty realizacji przedsięwzięcia MŚP i same w sobie nie stanowią o wpisywaniu się projektu w instrument w ramach inwestycji A1.2.1 KPO. Proszę pamiętać, że w ramach kryterium B.4. Przedsięwzięcie MŚP dotyczy rozszerzenia lub dywersyfikacji działalności Wnioskodawcy zostanie zbadane, czy Wnioskodawca zaplanował działania, które przyczynią się do zwiększenia odporności przedsiębiorstwa na sytuacje kryzysowe (np. powodujące istotną zmianę dla przedsiębiorstwa lub branży), a rozszerzenie lub dywersyfikacja prowadzonej działalności przyczyni się do pozyskania szerszej grupy klientów dla oferowanych produktów i usług lub do wejścia i zaangażowania przedsiębiorstwa w nowe obszary działania, w tym w nowe technologie lub rynki w ramach sektora hotelarstwo, gastronomia (HoReCa), turystyka, kultura. Podstawowym i obligatoryjnym celem wsparcia w ramach Inwestycji jest dywersyfikacja lub zmiana profilu działalności przedsiębiorcy z sektorów (HoReCa), turystyka, kultura, zaś wskazane dodatkowe elementy projektu są jedynie uzupełnieniem głównych działań, stanowiących o wpisaniu się przedsięwzięcia MŚP w Inwestycję.

W przypadku, gdy beneficjent nie rozpocznie realizacji projektu w ciągu 3 miesięcy od daty rozpoczęcia Przedsięwzięcia MŚP określonej w Harmonogramie rzeczowo-finansowym i nie uzyska zgody Operatora na zmianę terminu realizacji Przedsięwzięcia MŚP, może to skutkować rozwiązaniem umowy o dofinansowanie, zgodnie z przytoczonymi zapisami.

Każdą sytuację należy oceniać indywidualnie, dlatego w umowie jest „może” a nie „musi”, czy „rozwiązuje”. My praktykujemy ocenę przyczyn nierozpoczęcia w terminie, pozyskanie informacji o tym, jakie działania zostały przeprowadzone, ale przede wszystkim oceniamy możliwość zrealizowania projektu do wymaganego naborem terminu zakończenia (MŚP musi racjonalnie uzasadnić, że to możliwe). Kluczowe dla takich decyzji są: zobiektywizowane powody opóźnienia oraz możliwość zrealizowana projektu do 31 stycznia 2026* (jeśli w projekcie jest data wcześniejsza, może być aneksowana na skutek przeprowadzonej analizy).

*Termin wykonania Przedsięwzięcia MŚP nie może wykraczać poza 31 stycznia 2026 r.

Należy ocenić czy działania zaplanowane w przedsięwzięciu są uzasadnione i racjonalne w kontekście zaplanowanych rezultatów przedsięwzięcia i celów określonych dla Inwestycji A1.2.1 KPO, czy ich realizacja jest niezbędna i przyczyni się do zwiększenia odporności przedsiębiorstwa na sytuacje kryzysowe, przyczynią się do uruchomienia produkcji nowego produktu lub rozpoczęcia świadczenia nowej usługi. Koszty te muszą być bezpośrednio powiązane z realizacją przedsięwzięcia MŚP, muszą uwzględniać odpowiednie uzasadnienie konieczności pozyskania tego środka trwałego i mają tworzyć podstawę dla wzmocnienia odporności przedsiębiorstwa na potencjalne przyszłe kryzysy. Zgodnie z Przewodnikiem kwalifikowalności wydatków nie wykluczamy realizacji przedsięwzięcia w tym nabycia środków trwałych takich jak: kajak, rower wodny, hulajnoga, zeroemisyjny lub napędzany siłą mięśni i spełniający warunki wynikające z zasady DNSH, które wykorzystane są sezonowo.