Dyrektywa DAC7, czyli o ograniczeniu szarej strefy w handlu internetowym

1 lipca 2024 r. – przynajmniej według aktualnych założeń ścieżki legislacyjnej – do polskiego porządku prawnego mają zostać wprowadzone mechanizmy ograniczające szarą strefę w handlu internetowym i zapobiegające nadużyciom podatkowym poprzez skuteczniejszą identyfikację osób, które dokonują sprzedaży towarów lub świadczą elektronicznie usługi na dużą skalę bez formalnego zarejestrowania  prowadzonej działalności gospodarczej. Jednocześnie zostaną nałożone nowe obowiązki na operatorów platform cyfrowych, którzy za wynagrodzeniem umożliwiają sprzedawcom nawiązywanie kontaktów z klientami.

Nowe przepisy, a konkretnie nowa ustawa, będą stanowić implementację regulacji unijnych wynikających z Dyrektywy Rady (UE) 2021/514 z dnia 22 marca 2021 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania, (tzw. Dyrektywa DAC7). Prawodawca, uzasadniając wprowadzenie nowych przepisów, zwraca uwagę na systematyczny i znaczny wzrost transakcji świadczonych elektronicznie, zwłaszcza w ramach największych platform cyfrowych, które to transakcje mają także często transgraniczny charakter. Wszystko to znacząco utrudnia egzekwowanie przepisów podatkowych i ułatwia unikanie opodatkowania w przestrzeni cyfrowej.

Obowiązek raportowania organom podatkowym danych o transakcjach sprzedaży towarów i niektórych usług

Najważniejszym i podstawowym obowiązkiem, który wprowadza Dyrektywa DAC7 do polskiego porządku prawnego, jest konieczność raportowania organom podatkowym danych o transakcjach sprzedaży towarów i niektórych usług.

Zgodnie z projektem ustawy obowiązek ten ma zostać nałożony na tzw. raportujących operatorów platform, którzy zobowiązani będą przekazywać organowi podatkowemu, jakim jest Szef Krajowej Administracji Skarbowej, zbiorczą informację o sprzedawcach podlegających raportowaniu za okres sprawozdawczy, czyli za rok kalendarzowy, do końca miesiąca następującego po zakończeniu okresu sprawozdawczego, w którym raportujący operator platformy zidentyfikował sprzedawcę jako sprzedawcę podlegającego raportowaniu.

Obowiązek ten dotyczyć będzie zarówno operatorów platform z Unii Europejskiej, jak i  operatorów platform spoza niej.

Zgodnie z definicjami:

• raportujący operator platformy spoza Unii Europejskiej – rozumie się przez to operatora platformy, z wyjątkiem wyłączonego operatora platformy, umożliwiającego wykonywanie stosownej czynności dotyczącej udostępnienia nieruchomości położonej na terytorium państwa uczestniczącego lub przez sprzedawców podlegających raportowaniu, który nie jest raportującym operatorem platformy z Unii Europejskiej ani kwalifikowanym operatorem platformy spoza Unii Europejskiej;
• raportujący operator platformy z Unii Europejskiej – rozumie się przez to operatora platformy, z wyjątkiem wyłączonego operatora platformy, będącego rezydentem do celów podatkowych w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym państwie członkowskim, a w przypadku gdy operator platformy nie ma rezydencji do celów podatkowych w państwie członkowskim, operatora platformy, który: a) jest zarejestrowany w państwie członkowskim, przy czym nie stanowi rejestracji dokonanie jednorazowej rejestracji zgodnie z art. 75u ust. 1, lub b) posiada miejsce zarządu, w tym faktyczny zarząd, w państwie członkowskim, lub c) posiada stały zakład w państwie członkowskim i nie jest kwalifikowanym operatorem platformy spoza Unii Europejskiej.

Z obowiązku tego zwolnieni będą wyłącznie tzw. wyłączeni operatorzy platform, przez których rozumie się operatorów platform wskazujących co roku właściwemu organowi (w Polskim przypadku – Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej), że przyjęty model biznesowy platformy nie obejmuje sprzedawców podlegających raportowaniu.

Natomiast sama definicja platformy została określona bardzo szeroko. Platformą będzie bowiem oprogramowanie, w tym strona internetowa lub jej część, oraz aplikacje, w tym aplikacje mobilne, które są dostępne dla użytkowników i które umożliwiają sprzedawcom łączność z innymi użytkownikami w celu wykonywania, bezpośrednio lub pośrednio, stosownej czynności na rzecz tych użytkowników, przy czym pojęcie to obejmuje również ustalenia dotyczące poboru i wypłaty wynagrodzenia z tytułu stosownej czynności.

Bez wątpienia więc pod te obowiązki podpadać będą wszystkie internetowe marketplace’y – w tym zwłaszcza największe w Polsce Allegro, E-bay, Vintex, OLX itd.

Operatorzy takich platform będą zobowiązani przekazywać Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacje odnośnie sprzedawców, a więc użytkowników platform będących osobą fizyczną albo podmiotem, który w dowolnym momencie okresu sprawozdawczego jest zarejestrowany na platformie i wykonuje jedną z poniższych czynności wykonywaną za wynagrodzeniem:

1. udostępnienie nieruchomości, ich części, w tym pomieszczeń przynależnych, lub udziału w nieruchomościach – a więc wszelkiego rodzaju najmy krótkoterminowe, na przykład poprzez platformy Booking czy AirBnB;
2. usługę świadczoną osobiście obejmującą pracę wykonywaną w trybie zadaniowym lub czasowym przez osobę fizyczną działającą niezależnie albo na rzecz lub w imieniu podmiotu, wykonywaną na żądanie użytkownika online lub fizycznie offline po umożliwieniu jej wykonania za pośrednictwem platformy,
3. sprzedaż towarów,
4. udostępnienie środka transportu – z wyjątkiem czynności wykonywanej przez sprzedawcę będącego pracownikiem raportującego operatora platformy lub powiązanego podmiotu operatora platformy – a więc obejmować będzie również takie platformy jak Uber czy Bolt.

Ten obowiązek sprawozdawczy wobec Szefa Krajowej Administracji Skarbowej przez operatorów platform cyfrowych nie będzie jednak dotyczył wszystkich osób sprzedających bądź świadczących usługi na platformach. Zgodnie bowiem z projektem ustawy z takiego raportowania mają być wyłączeni następujący sprzedawcy:

1) będący:

• rządem państwa uczestniczącego lub innego państwa lub terytorium,
• jednostką terytorialną niższego szczebla państwa uczestniczącego lub innego państwa lub terytorium, w tym stanem, prowincją, okręgiem lub gminą,
• agencją lub instytucją państwa uczestniczącego lub innego państwa lub terytorium będącymi w całości własnością danego państwa lub terytorium, lub wyżej wymienionych rządu lub jednostki terytorialnej, lub;

2) będący podmiotem, którego akcje są przedmiotem regularnego obrotu na regulowanym rynku papierów wartościowych lub podmiotem powiązanym podmiotu, którego akcje są przedmiotem takiego obrotu, lub;

3) będący podmiotem, któremu operator platformy umożliwił w okresie sprawozdawczym wykonanie ponad 2 000 stosownych czynności dotyczących udostępnienia nieruchomości w odniesieniu do grupy obiektów, lub

4) któremu operator platformy umożliwił w okresie sprawozdawczym wykonanie mniej niż 30 stosownych czynności dotyczących sprzedaży towarów, jeżeli łączne wynagrodzenie wypłacone lub uznane w tym okresie na jego rzecz nie przekroczyło równowartości 2 000 euro.

I ten ostatni punkt – punkt 4 – jest najbardziej problematyczny i jest poddany największej krytyce. Teoretycznie bowiem operator platformy będzie bowiem musiał do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej zaraportować osobę, która sprzedaje swoje prywatne rzeczy (na przykład na najbardziej rozpowszechnionej w tym zakresie platformie Vinted czy OLX) i sprzeda co najmniej 30 rzeczy za co najmniej 2 000 euro rocznie.

Procedury sprawozdawcze operatorów platform

Raportujący operatorzy platform do końca miesiąca następującego po zakończeniu okresu sprawozdawczego, w którym raportujący operator platformy zidentyfikował sprzedawcę jako sprzedawcę podlegającego raportowaniu (a więc do końca stycznia kolejnego roku kalendarzowego za rok poprzedni) przekazywać będą Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej zbiorczą informację o sprzedawcach podlegających raportowaniu za okres sprawozdawczy.

Jak zostało to już powyżej wskazane, z obowiązku tego zwolnieni będą jedynie tacy operatorzy platform, którzy oświadczą Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej – również do końca do końca stycznia kolejnego roku kalendarzowego za rok poprzedni), że ich przyjęty model biznesowy platformy nie obejmuje sprzedawców podlegających raportowaniu.

Operatorzy platform przekazywać będą Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej następujące informacje dotyczące swoich użytkowników:

1) dane identyfikujące raportującego operatora platformy:

• firmę i adres siedziby,
• TIN (numer identyfikacyjny podatnika lub jego funkcjonalny odpowiednik w przypadku braku takiego numeru, stosowany przez państwo rezydencji do identyfikacji osoby fizycznej lub podmiotu w celach podatkowych, w tym NIP lub PESEL), numer identyfikacji VAT, jeżeli jest dostępny;
• nazwę platformy lub platform, w odniesieniu do których raportujący operator platformy przekazuje informację o sprzedawcach;

2) dane identyfikujące sprzedawcę podlegającego raportowaniu będącego osobą fizyczną lub podmiotem:

• imię i nazwisko/firmę,
• główny adres,
• każdy TIN nadany sprzedawcy i państwo uczestniczące jego nadania, a w przypadku braku TIN – miejsce urodzenia sprzedawcy,
• numer identyfikacyjny VAT, jeżeli jest dostępny,
• datę urodzenia;
• numer we właściwym rejestrze podmiotów prowadzących działalność gospodarczą,
• wskazanie każdego stałego zakładu, za pośrednictwem którego są wykonywane na terytorium Unii Europejskiej stosowne czynności, oraz państwa członkowskiego, w którym znajduje się taki stały zakład, jeżeli dane takie są dostępne.

Dodatkowo operatorzy platform będą musieli przekazywać dodatkowe informacje – oprócz powyższych – w zakresie sprzedawców wykonujący stosowną czynność dotyczącą udostępnienia nieruchomości. Będą to:

1. identyfikator rachunku finansowego, jeżeli jest dostępny, i jeżeli właściwy organ państwa uczestniczącego, którego rezydentem jest sprzedawca podlegający raportowaniu, nie ogłosił publicznie, że nie zamierza korzystać z identyfikatora rachunku finansowego,
2. imię i nazwisko albo firmę posiadacza rachunku finansowego, na który jest wypłacane wynagrodzenie lub na poczet którego jest ono uznawane, jeżeli są dostępne, a także inne informacje umożliwiające identyfikację tego posiadacza, jeżeli są dostępne – w przypadku gdy imię i nazwisko lub firma sprzedawcy są inne niż posiadacza rachunku finansowego,
3. państwo uczestniczące rezydencji,
4. wartość łącznego wynagrodzenia wypłaconego lub uznanego w każdym kwartale okresu sprawozdawczego oraz liczbę stosownych czynności, z tytułu których wynagrodzenie to zostało wypłacone lub uznane,
5. składki, prowizje lub podatki zatrzymane lub pobrane przez raportującego operatora platformy w każdym kwartale okresu sprawozdawczego;

a dla sprzedawców wykonujących czynności dotyczące udostępnienia nieruchomości odrębnie dla każdej grupy obiektów dodatkowo również:

1. adres grupy obiektów,
2. numery ksiąg wieczystych wszystkich nieruchomości należących do grupy obiektów, jeżeli takie numery nadano, lub ich odpowiedniki nadane zgodnie z przepisami prawa krajowego państwa uczestniczącego, w którym są położone dane nieruchomości,
3. wartość łącznego wynagrodzenia wypłaconego lub uznanego w każdym kwartale okresu sprawozdawczego oraz liczbę stosownych czynności w odniesieniu do grupy obiektów,
4. liczbę dni, przez które grupa obiektów była udostępniana w okresie sprawozdawczym,
5. rodzaj grupy obiektów.

Wszyscy operatorzy platform, objęci obowiązkiem raportowania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, obowiązani będą do przesyłania tych raportów według jednolitego formatu określonego przez raportującego operatora platformy. Obowiązek raportowania oraz gromadzenia tych danych wymuszać więc będzie na operatorach platform wprowadzenie nowych narzędzi cyfrowych. Raportowanie – jak również gromadzenie danych swoich użytkowników – odbywać się będzie wyłącznie w formie elektronicznej.

Z uwagi na fakt, że część nowych przepisów znajdzie zastosowanie do podmiotów, które w dowolnym momencie w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 30 czerwca 2024 r. spełniały warunki uznania ich za raportującego operatora platformy, a pierwsze raporty operatorów platform cyfrowych dotyczyć więc będą także okresów sprawozdawczych sprzed wejścia w życie ustawy do polskiego porządku prawnego, operatorzy platform muszą tak przygotować procesy zbierania informacji o swoich użytkownikach, aby objąć również transakcje wsteczne.

Gromadzenie danych o użytkownikach przez operatorów platform

Operatorzy platform obowiązani będą do gromadzenia i uzyskiwania od swoich użytkowników informacji wyżej wymienionych.

Każdy użytkownik danej platformy, który przez jej operatora zostanie uznany za aktywnego sprzedawcę, będzie obowiązany podać operatorowi platformy wszystkie wymagane przez ustawę dane, a operator platformy w każdej chwili będzie mógł wystąpić do użytkownika o dostarczenie stosownych danych. Ich udostępnienie przez użytkownika będzie musiało nastąpić najpóźniej w dniu przekroczenia przez sprzedawcę progów określonych w ustawie, czyli, jak wspomniano, 30 stosownych czynności dotyczących sprzedaży towarów, jeżeli łączne wynagrodzenie wypłacone lub uznane w tym okresie na jego rzecz nie przekroczyło równowartości 2 000 euro.

Jeżeli raportujący operator platformy nie otrzyma od użytkownika platformy tych informacji w terminie 20 dni od dnia wystąpienia, jest obowiązany ponownie wystąpić o te informacje. Jeżeli użytkownik, pomimo dwukrotnego ponowienia wystąpienia przez operatora platformy o przekazanie danych, w dalszym ciągu nie przekaże raportującemu operatorowi platformy informacji w terminie 60 dni od dnia pierwotnego wystąpienia, raportujący operator platformy jest obowiązany wstrzymać wypłatę wynagrodzenia na rzecz sprzedawcy do momentu przekazania tych informacji przez sprzedawcę bądź blokuje możliwość dokonywania przez użytkownika czynności na platformie do momentu przekazania informacji.

Jeżeli więc użytkownik danej platformy uchylać się będzie od obowiązku podania operatorowi tych danych, to użytkownik taki zostanie po prostu przez operatora platformy zablokowany.

Zważywszy na to, że projekt ustawy nakłada na operatorów platformy obowiązki w zakresie zachowania należytej staranności w gromadzeniu danych o swoich użytkownikach, to spodziewać się należy wprowadzenia automatycznych blokad kont takich użytkowników, którzy uchylać się będą od przekazywania swoich danych.

Kontrola i sankcje operatorów platform

Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie uprawniony do przeprowadzania kontroli wykonywania przez operatorów platform obowiązków w zakresie stosowania procedur należytej staranności oraz obowiązków sprawozdawczych, jak również do uzyskiwania od operatorów platform informacji niezbędnych do ich wyjaśnienia w przypadku wystąpienia uchybień lub nieprawidłowości, których wyjaśnienie nie wymaga przeprowadzenia kontroli.

Kontrola ta odbywać się będzie mogła w ramach przepisów regulujących kontrole podatkowe i określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

W przypadku, w którym Szef Krajowej Administracji Skarbowej stwierdzi uchybienia po stronie operatora platformy – polegające przede wszystkim na braku przekazywania rocznych raportów, braku stosowania procedur należytej staranności czy braku usunięcia w terminie nieprawidłowości stwierdzonych w toku kontroli – będzie mógł nałożyć na operatora platformy karę pieniężną w wysokości do 1 miliona złotych. Tak nałożona kara pieniężna podlegać będzie egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie egzekucji obowiązków o charakterze pieniężnym.

Michał Gryz,

radca prawny, właściciel Kancelarii Radcy Prawnego Michał Gryz specjalizującej się w obsłudze spółek oraz autor bloga www.spolkowo.pl poświęconego tematyce spółek i podatków