Pomiń nawigację

Tak, po okresie trwałości.

Podpisanie umowy warunkowej z podwykonawcą lub członkiem zespołu projektowego nie będzie stanowiło rozpoczęcia realizacji projektu, nawet jeśli koszt ich zadań jest objęty dofinansowaniem. Umowa warunkowa, tj. zawierająca warunek uzależniający czas jej wejścia w życie od zdarzenia przyszłego i niepewnego nie stanowi zaciągnięcia prawnie wiążącego zobowiązania, a tym samym nie stanowi wcześniejszego rozpoczęcia projektu. Jak wskazano w Instrukcji wypełniania wniosku za rozpoczęcie realizacji projektu uznaje się rozpoczęcie prac B+R. Jednocześnie trzeba potwierdzić, że nie są kwalifikowane koszty czynności przygotowawczych, czyli w tym przypadku koszty związane z podpisaniem takiej umowy warunkowej.

Okres trwałości liczony jest od daty zakończenia projektu. Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” Beneficjent zobowiązuje się zachować trwałość Projektu, o której mowa w art. 65 rozporządzenia ogólnego, tj. przez okres 3 lat od zakończenia realizacji Projektu z uwzględnieniem szczegółowych warunków realizacji modułów określonych w załączniku nr 1 do Umowy (dotyczy projektów przewidujących inwestycje w infrastrukturę i inwestycje produkcyjne w ramach modułów: Infrastruktura B+R, Wdrożenie Innowacji, Zazielenienie przedsiębiorstw, Cyfryzacja).
Stąd, jeżeli projekt zawiera wyłącznie komponent B+R nie jest objęty wymogiem zachowania trwałości Projektu.
Przy czym, zgodnie z § 6 ust. 5 wzoru umowy o dofinansowanie Beneficjent ma obowiązek raportowania nt. wskaźników oraz w zakresie przestrzegania zasad horyzontalnych i polityk unijnych, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 2, w okresie realizacji Projektu oraz w okresie trwałości Projektu. Jeśli żaden z modułów Projektu nie jest objęty wymogiem zachowania trwałości Projektu, wówczas Beneficjent jest zobowiązany do raportowania w okresie odpowiadającym okresowi trwałości.
Mając na uwadze powyższe projekt, który zawiera wyłącznie komponent B+R, w okresie odpowiadającym okresowi trwałości, ma obowiązek raportowania nt. wskaźników oraz w zakresie przestrzegania zasad horyzontalnych i polityk unijnych, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 2.

Tak, zgodnie z instrukcją: przewidywana data wdrożenia wyników modułu nie może być późniejsza niż 5 lat od daty zakończenia realizacji modułu B+R. Powyższy aspekt został również uregulowany § 1 ust. 5 Szczegółowych warunków realizacji modułów - załącznik nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Odpowiedź brzmi tak. Zgodnie z podrozdziałem 3.4 pkt 3 Wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków, zakup nieruchomości kwalifikuje się do współfinansowania, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki: a) cena nabycia nie przekracza wartości rynkowej nieruchomości, a jej wartość potwierdzona jest operatem szacunkowym sporządzonym przez uprawnionego rzeczoznawcę w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami; wartość nieruchomości powinna być określona na dzień jej zakupu zgodnie z art. 156 ust. 3 tej ustawy, b) nabyta nieruchomość jest niezbędna do realizacji projektu i kwalifikowana wyłącznie w zakresie, w jakim jest wykorzystana do celów realizacji projektu, zgodnie z przeznaczeniem określonym w umowie o dofinansowanie projektu, c) zakup nieruchomości został przewidziany we wniosku o dofinansowanie projektu i wskazany w umowie o dofinansowanie projektu.

Umowa z inwestorem może zostać podpisana przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. Może to być również umowa warunkowa, uzależniająca swoje obowiązywanie od określonych warunków (np. informacji o pozytywnej ocenie wniosku).

Umowa dotycząca zewnętrznego finansowania (np. umowa pożyczki z inwestorem) powinna być przedstawiona najpóźniej na etapie zawierania umowy o dofinansowanie. W przeciwnym razie beneficjent – zgodnie z § 2 ust. 9 umowy o dofinansowanie – zobowiązany będzie do dostarczenia umowy zewnętrznego finansowania projektu przed pierwszą wypłatą dofinansowania.

Zgodnie z § 2 ust. 7 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie, kwota dotacji warunkowej do zwrotu obliczana jest na podstawie sumy przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji modułu Wdrożenie innowacji w okresie referencyjnym wynoszącym 4 lata. Zatem do wyliczenia wskaźnika R służącego określeniu kwoty dotacji zwrotnej, przyjmuje się przychody rzeczywiście wygenerowane w wyniku realizacji modułu Wdrożenie innowacji. Szczegółowe informacje dotyczące dotacji warunkowej, w tym o poziomie części zwrotnej i części bezzwrotnej, zostały zawarte w § 3a umowy o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Na etapie aplikowania o wsparcie nie jest wymagana gwarancja bankowa.

Weksel in blanco, który zabezpiecza również dotację zwrotną Beneficjent zobowiązany jest złożyć w PARP w terminie 14 dni od dnia zawarcia Umowy. Jeżeli dodatkowe zabezpieczenie dotyczyć będzie dofinansowania w formie zaliczki musi ono zostać ustanowione przed wypłatą pierwszej transzy zaliczki lub kolejnej jeżeli ustanawiane jest w trakcie realizacji projektu.
Dodatkowe zabezpieczenie spłaty dotacji warunkowej może być wymagane przed dokonaniem pierwszej płatności w ramach modułu Wdrożenie innowacji i być utrzymywane do czasu spłaty dotacji warunkowej podlegającej zwrotowi.

Zgodnie z § 11 ust. 2 umowy o dofinansowanie, Beneficjent ustanawia zabezpieczenie w formie weksla in blanco opatrzonego klauzulą „nie na zlecenie” z podpisem notarialnie poświadczonym wraz z deklaracją wekslową do końca obowiązywania okresu trwałości lub okresu tożsamego z okresem trwałości.

Dodatkowo, zgodnie z § 11 ust. 4 umowy o dofinansowanie, Instytucja jest uprawniona do żądania dodatkowego zabezpieczenia w formie wybranej spośród form określonych w rozporządzeniu w sprawie zaliczek w przypadku uznania, że ryzyko wystąpienia nieprawidłowości związanych z realizacją Projektu jest wysokie lub w celu zabezpieczenia spłaty dotacji warunkowej. Beneficjent obowiązany jest to żądanie spełnić pod rygorem wstrzymania wypłaty dofinansowania lub rozwiązania Umowy ze skutkiem natychmiastowym.

Weksel in blanco składany po zawarciu umowy o dofinansowanie dotyczy zabezpieczenia całości dofinansowania, w tym również wsparcia udzielanego w module Wdrożenie innowacji. Dodatkowe zabezpieczenie spłaty dotacji warunkowej może być wymagane dla części dotacji warunkowej podlegającej zwrotowi. Szczegółowe regulacje opisano w § 11 ust. 5 -10 umowy o dofinansowanie. Koszt ustanowienia zabezpieczenia może stanowić wydatek kwalifikowany w module Wdrożenie innowacji, jeżeli został przewidziany we wniosku w Harmonogramie rzeczowo-finansowym modułu. Zwracamy również uwagę, że dodatkowe zabezpieczenie może być związane z dofinansowaniem w formie zaliczki, która może dotyczyć również modułu Wdrożenie innowacji.

Dotacja warunkowa dotyczy całej pomocy (wszystkich przeznaczeń pomocy) udzielonej w ramach realizacji modułu Wdrożenie innowacji. Część zwrotna obliczana jest w odniesieniu do ogólnej sumy dofinansowania w module Wdrożenie innowacji, tzn. nie jest liczona oddzielnie dla każdego przeznaczenia pomocy występującego w tym module.

Jeśli zmiana udziału wydatków w module B+R w kosztach całkowitych projektu nie będzie związana ze zmianą rzeczową projektu (tzn. projekt zostanie zrealizowany w całości w odniesieniu do zakresu zadań), a będzie wyłącznie wynikać z niższych kosztów poniesionych w trakcie realizacji projektu, to taka zmiana nie będzie skutkowała sankcjami.

Natomiast w sytuacji, gdy w module B+R zostanie usunięte jakieś zadanie, co spowoduje spadek udziału kosztów tego modułu w kosztach całego projektu, istotne będzie zweryfikowanie, czy wprowadzenie takiej zmiany nie wpłynęłoby na wynik oceny projektu, czy było związane z okolicznościami niezależnymi od beneficjenta.

Jednocześnie w przypadku, gdy zajdzie konieczność zaprzestania prac B+R,  zastosowanie mają zapisy § 1 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie. Wtedy beneficjent będzie zobowiązany do niezwłocznego złożenia ostatniego wniosku o płatność w module B+R. Jeżeli zasadność zaprzestania prowadzenia prac B+R zostanie potwierdzona przez PARP, beneficjent otrzyma dofinansowanie w module B+R z uwzględnieniem faktycznie poniesionych wydatków w tym module, proporcjonalnie do zakresu zrealizowanych prac B+R. W takiej sytuacji beneficjent nie traci prawa do realizacji pozostałych modułów i ich rozliczenia zgodnie z zatwierdzonym wnioskiem o dofinansowanie oraz również nie są przewidziane sankcje za mniejszy niż 20% udział wydatków w module B+R w stosunku do całości kosztów kwalifikowanych.

Zgodnie z § 1 ust. 5 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie, Beneficjent zobowiązuje się do wdrożenia wyników prac B+R w okresie wskazanym w Umowie gdy wdrożenie finansowane jest w ramach modułu Wdrożenie innowacji albo nie później niż do 5 lat od zakończenia realizacji modułu B+R. Termin 5 lat należy liczyć od zakończenia realizacji modułu, a nie – jak wskazano w pytaniu – od zakończenia realizacji projektu. Fakt ten jest istotny, ponieważ terminy te nie muszą być tożsame.

W myśl zapisów § 1 ust. 19 pkt 2 załącznika nr 1 do umowy o dofinansowanie, PARP może rozwiązać Umowę ze skutkiem natychmiastowym, w przypadku gdy beneficjent nie wdrożył wyników prac B+R lub wdrożył je w innym zakresie. Natomiast zgodnie z § 10 ust. 1 umowy o dofinansowanie, w przypadku rozwiązania Umowy, Beneficjent zwraca wypłacone dofinansowanie w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków na rachunek bankowy Beneficjenta do dnia ich zwrotu.

Zatem brak wdrożenia wyników prac B+R w okresie ustalonym umową o dofinansowanie, skutkował będzie koniecznością zwrotu dofinansowania wraz z odsetkami.

Zarówno w polu "Przewidywana data wdrożenia", jak i w roku docelowym dla wskaźnika "Liczba wdrożonych wyników prac B+R (B+R)" generator umożliwia wybranie 5 roku po zakończeniu okresu realizacji projektu.

Jednocześnie zwracamy uwagę, że w ramach kryterium budżet modułu B+R oceniana jest opłacalność i potencjał do wdrożenia wyników B+R, a praktyka biznesowa wskazuje, że wdrożenie powinno nastąpić jak najszybciej, aby miało uzasadnienie dla rozwoju i podnoszenia poziomu konkurencyjności przedsiębiorstwa.

Dodatkowo zgodnie z § 6 ust. 12 umowy o dofinansowanie, „Beneficjent, w terminie 30 dni od dnia zakończenia wdrożenia wyników prac B+R objętych dofinansowaniem w module B+R zobowiązany jest do złożenia do Instytucji sprawozdania obejmującego w szczególności:

1) informacje na temat wdrożenia prac B+R;

2) informacje o efektach społeczno-gospodarczych Projektu;

3) informacje o sposobach rozpowszechniania wyników prac B+R będących rezultatem Projektu

Wzór sprawozdania określa Instytucja. Sprawozdanie podlega zatwierdzeniu przez Instytucję”.

Kwestia zaliczek opisana jest w § 4 umowy o dofinansowanie projektu. Zgodnie z zapisem § 4 ust. 7 „W przypadku, gdy łączna kwota zaliczki określona w Harmonogramie płatności przekracza kwotę wskazaną w rozporządzeniu w sprawie zaliczek, Beneficjent ustanawia dodatkowe zabezpieczenie w jednej lub kilku z form, o których mowa w § 5 ust. 3 rozporządzenia w sprawie zaliczek, w wysokości odpowiadającej co najmniej najwyższej transzy zaliczki określonej w Harmonogramie płatności na okres najpóźniej od dnia złożenia wniosku o płatność pierwszej transzy zaliczki do upływu 6 miesięcy od dnia zakończenia okresu kwalifikowalności wydatków, o którym mowa w § 5 ust. 1”. Z kolei w § 4 ust. 8 wskazano, że „W przypadku, gdy w wyniku zmian w Harmonogramie płatności zwiększona została kwota zaliczki, Instytucja może żądać ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia, nawet jeśli nie dojdzie do przekroczenia kwoty, o której mowa w ust. 7”.

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie Beneficjent zobowiązuje się zachować trwałość Projektu, o której mowa w art. 65 rozporządzenia ogólnego, tj. przez okres 3 lat od zakończenia realizacji Projektu z uwzględnieniem szczegółowych warunków realizacji modułów określonych w załączniku nr 1 do Umowy (dotyczy projektów przewidujących inwestycje w infrastrukturę i inwestycje produkcyjne w ramach modułów: Infrastruktura B+R, Wdrożenie Innowacji, Zazielenienie przedsiębiorstw, Cyfryzacja). Poprzez zakończenie realizacji Projektu należy rozumieć finansowe rozliczenie wniosku o płatność końcową, rozumiane jako dzień ostatniego przelewu na rachunek bankowy Beneficjenta – w przypadku, gdy w ramach rozliczenia wniosku o płatność końcową Beneficjentowi przekazywane są środki lub jako dzień zatwierdzenia wniosku o płatność końcową – w pozostałych przypadkach.

Warunki te zostały uregulowane w § 2 ust. 8 - 10 umowy o dofinansowanie. Beneficjent zobowiązany będzie do dostarczenia przed pierwszą wypłatą dofinansowania dokumentów wskazanych w § 2 ust. 8 - 9 umowy.

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie Beneficjent zobowiązuje się zachować trwałość projektu, o której mowa w art. 65 rozporządzenia ogólnego, tj. przez okres 3 lat od zakończenia realizacji projektu z uwzględnieniem szczegółowych warunków realizacji modułów określonych w załączniku nr 1 do Umowy. Trwałość projektów objętych dofinansowaniem w ramach FENG będzie zatem liczona od momentu zakończenia realizacji ostatniego z modułów objętych wnioskiem o dofinansowanie.

Informacje w zakresie sposobu określenia wartości dotacji zwrotnej zostały wskazane w zał. nr 1 do Umowy „Szczegółowe warunki realizacji modułów” w § 2 pkt. 6-12.

Nie będzie można dopisać żadnych wydatków po zatwierdzeniu wniosku o dofinansowanie czyli na etapie podpisywania umowy. Warunki, kiedy dodatkowe zabezpieczenie jest wymagane określa wzór umowy o dofinansowanie. Zabezpieczenie umowy jako wydatek kwalifikowany możliwe jest tylko w kategorii podatki i opłaty (pozycja 4.3.8 Przewodnika kwalifikowalności wydatków) w module Wdrożenie Innowacji. W innych modułach wydatek w postaci dodatkowego zabezpieczenia nie jest wydatkiem kwalifikowanym, nawet jeśli taka konieczność wystąpi.

Warunki dotyczące sytuacji, kiedy może nastąpić rezygnacja lub przerwanie realizacji modułu B+R określa wzór umowy o dofinansowanie oraz załącznik nr 1 do tejże umowy.

Nie istnieje zamknięty katalog źródeł finansowania, z których Wnioskodawca planuje sfinansować projekt wliczając w to dofinansowanie. Wnioskodawca ma obowiązek przedstawić i uwiarygodnić zdolność do sfinansowania projektu niezależnie od czasu jego trwania. Przedstawiony montaż finansowy ma zapewnić sprawną i realną pod względem organizacyjnym i finansowym realizację projektu biorąc pod uwagę, że w ramach wypłat dofinansowania możliwe są przede wszystkim refundacje już poniesionych kosztów oraz płatności zaliczkowe we wskazanych we wzorze umowy o dofinansowanie dopuszczalnych maksymalnych wysokościach.

Tak, przy czym zasady wypłaty środków w module Wdrożenie Innowacji przy jednoczesnym realizowaniu modułu B+R zostały szczegółowo opisane we wzorze umowy o dofinansowanie oraz w Szczegółowych warunkach realizacji każdego z modułów.

Należy przez to rozumieć finansowe rozliczenie wniosku o płatność końcową, rozumiane jako dzień ostatniego przelewu na rachunek bankowy Beneficjenta – w przypadku, gdy w ramach rozliczenia wniosku o płatność końcową Beneficjentowi przekazywane są środki lub jako dzień zatwierdzenia wniosku o płatność końcową – w pozostałych przypadkach.

Jest to forma wsparcia finansowego, która składa się z części bezzwrotnej i zwrotnej. Dotacja warunkowa wypłacana jest w module Wdrożenie Innowacji. Szczegółowe informacje o warunkach zwrotu dotacji warunkowej zawarte są w art. w art. 3a umowy o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do tejże umowy, której wzór jest udostępniony w zakładce „Dokumenty”.

  • W przypadku dużych przedsiębiorstw część bezzwrotna wynosi 30%, część zwrotna: 70%;
  • w przypadku średnich przedsiębiorstw część bezzwrotna wynosi 40%, część zwrotna: 60%;
  • w przypadku mikro i małych przedsiębiorstw część bezzwrotna wynosi 50%, część zwrotna: 50%.

Z części zwrotnej beneficjent musi rozliczyć się po 4 latach od dnia zakończenia projektu. Dotacja zwrotna podlega pełnemu lub częściowemu zwrotowi, zgodnie z warunkami określonymi w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie.

Tak, ale łączna kwota dofinansowania w formie zaliczki nie może przekroczyć 90% całkowitej kwoty dofinansowania Projektu, przy czym jednorazowa transza zaliczki nie może być wyższa niż 40% wartości dofinansowania.

Wkład własny może zostać wniesiony wyłącznie w formie pieniężnej (rozchód środków finansowych z rachunku lub kasy w trakcie trwania projektu). Wkład własny Wnioskodawcy nie może pochodzić ze środków publicznych, w tym dotacji/subwencji z budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu terytorialnego.

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” Beneficjent ustanawia zabezpieczenie w formie weksla in blanco opatrzonego klauzulą „nie na zlecenie” z podpisem notarialnie poświadczonym wraz z deklaracją wekslową do końca obowiązywania okresu trwałości lub okresu tożsamego z okresem trwałości.

Beneficjent zobowiązany jest do złożenia w Instytucji prawidłowo ustanowionego zabezpieczenia w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy o dofinansowanie.

Dodatkowo Instytucja Pośrednicząca (PARP)  jest uprawniona do żądania dodatkowego zabezpieczenia w formie wybranej spośród form określonych w rozporządzeniu w sprawie zaliczek w przypadku uznania, że ryzyko wystąpienia nieprawidłowości związanych z realizacją Projektu jest wysokie lub w celu zabezpieczenia spłaty dotacji warunkowej. Beneficjent obowiązany jest to żądanie spełnić pod rygorem wstrzymania wypłaty dofinansowania lub rozwiązania Umowy ze skutkiem natychmiastowym. 

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” Beneficjent zobowiązuje się zachować trwałość Projektu, o której mowa w art. 65 rozporządzenia ogólnego, tj. przez okres 3 lat od zakończenia realizacji Projektu z uwzględnieniem szczegółowych warunków realizacji modułów określonych w załączniku nr 1 do Umowy (dotyczy projektów przewidujących inwestycje w infrastrukturę i inwestycje produkcyjne w ramach modułów: Infrastruktura B+R, Wdrożenie Innowacji, Zazielenienie przedsiębiorstw, Cyfryzacja).

Łączna kwota dofinansowania w formie zaliczki nie może przekroczyć 90% całkowitej kwoty dofinansowania Projektu. Natomiast kwota transzy zaliczki nie może przekroczyć 40% całkowitej kwoty dofinansowania Projektu.

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” Beneficjent składa wniosek o rozliczenie dotacji warunkowej wraz z niezbędną dokumentacją w terminie 90 dni po upływie 4 lat od zakończenia realizacji Projektu. Instytucja sprawdza spełnienie warunku zwrotu dotacji w ciągu 30 dni roboczych od złożenia przez Beneficjenta kompletnego i prawidłowego wniosku o rozliczenie dotacji warunkowej. Warunki zwrotu dotacji warunkowej zostały zawarte w § 3a umowy o dofinansowanie oraz w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie.

 

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o dofinansowanie zamieszczonym w zakładce „Dokumenty” przewiduje się możliwość zmiany wysokości dofinansowania w następujących przypadkach:

  1. zmiany stawek podatkowych;
  2. zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę albo wysokości minimalnej stawki godzinowej ustalonych na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę;
  3. zmiany zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne;
  4. zmiany ceny towarów i usług związanych z realizacją Projektu; poziom zmiany ceny uprawniający do zmiany wysokości dofinansowania ustala się na 15% w stosunku do poziomu cen tych samych towarów i usług z dnia złożenia wniosku o dofinansowanie. Beneficjent musi wykazać, że nastąpił wzrost cen uprawniający do wzrostu dofinansowania.

Natomiast w przypadku realizacji projektu w kwotach niższych niż planowane we wniosku o dofinansowanie, wartość dofinansowanie obliczona będzie w oparciu o wartości wydatków zatwierdzone we wnioskach o płatność.

W przypadku stawek jednostkowych warunkiem rozliczenia wydatków jest wykonanie zadań i osiągnięcie wskaźników produktu, które ich dotyczą. Zakres dokumentów dostarczanych w tej sytuacji przez Beneficjenta został przedstawiony w załączniku nr 1 do umowy o dofinansowanie (w ramach poszczególnych modułów).

Natomiast w przypadku rozliczenia wydatków w formie stawki ryczałtowej, które występują tylko w jednym module tj. moduł B+R ich zatwierdzenie uzależnione jest od:

  • wykazania wydatków, od których naliczana jest stawka i ich zatwierdzenia przez Instytucję;
  • sprawdzenia poprawności wyliczenia limitu wydatków objętych stawką ryczałtową;
  • pozytywnej weryfikacji części sprawozdawczej wniosku o płatność.

Zwracamy uwagę, że wartość wydatków rozliczanych ryczałtem jest bezpośrednio uzależniona od wartości wydatków bezpośrednio z nimi powiązanych. Stawką ryczałtową rozliczane są jedynie koszty pośrednie (ogólne) w module B+R – pozycja 3.3.9 w Przewodniku kwalifikowalności wydatków. Stawka ryczałtowa wynosi do 25% wartości kosztów kwalifikowalnych wykazanych w pozostałych kategoriach kosztów, z wyłączeniem kosztów usług zewnętrznych (podwykonawstwo), w module B+R.